[Việt Nam] Thiêng Liêng (Tập 1): Chuyến Đi Của Cuộc Đời

Chương 22 : Chương 22




14

Giữa Chốn Hoang Vu

Mấy chị em ra đi và chẳng một ai hay biết để cản lại. Trên con đường mà bốn bề vắng vẻ có một tốp người. Dẫn đầu là một chàng trai trông thật rắn rỏi với cây cung dài và một ống tên lớn sau lưng. Ở giữa,hai người con gái ngồi trên mình ngựa. Họ đều chùm khăn che kín từ đầu tới gót chân.Cuối cùng là hai người một nam một nữ đi bộ.

Tốp người ấy khá ầm ĩ bởi cái miệng nói chuyện không ngớt của Cơ Tiêu và được May May hưởng ứng nhiệt tình. Chỉ hai bọn họ cũng đủ làm bầu không khí trở lên sôi nổi át đi nỗi mệt mỏi rệu rã trên đường. Còn ba người kia có phần yên ắng hơn. Thi thoảng cô bé Mi Na và cậu trai trẻ Pa Nu cũng góp đôi câu,không thì vui vẻ cười theo.

Chỉ có Mi Nương hầu như im lặng dõi mắt về cõi xa xăm phía trước. Mọi người đều hiểu lòng dạ nàng đang lo lắng bồn chồn lắm nên chẳng ép kéo nàng vào câu chuyện của mình. Còn Mi Nương đôi lúc gắng gượng đưa tâm trí quay về bên chị em dù cái buồn luôn phảng phất trong lời nói.

Thấm thoắt đã vài ngày trôi đi từ khi tốp người từ giã CHẠ LỚN để bắt đầu chặng đường tìm kiếm BA ĐÔN. Họ để lại phía sau dãy Trâu Nằm,dòng sông Mẹ với ruộng đồng thân thuộc và đi vào miền đất của gò đồi nối nhau không dứt. Sau nữa trước mặt hai chị em Mi Nương và Mi Na hiện ra những dãy núi cao ngất các chóp nhọn lẫn trong mây trời. Với những cánh rừng xanh thanh thẳm đó đây lảnh lót tiếng chim kêu,vượn hú. Thêm những ngọn thác nước reo vang bài ca của nước đổ xuống trắng sáng lung linh.

Và đó đây từng khóm Pơ Lang rừng mọc hoang trên thây cây hay vách đá chênh vênh. Nhìn chúng,con tim Mi Nương không khỏi thổn thức băn khoăn. Liệu có phải chăng BA ĐÔN dấu yêu của nàng cũng đã từng đặt chân tới chốn này. Chính ở đây chàng đã say sưa ngắm loài hoa này và nghĩ về nàng. Y như lúc này Mi Nương đang mong nhớ chàng tha thiết.

Rồi cách từng quãng khá xa mọi người mới thấy những dải đất bằng phẳng nhưng cằn cỗi đầy sỏi đá. Đấy thật là cảnh tượng mà đối với Mi Nương,Mi Na hay chị béo May May chưa bao giờ được thấy. Nhưng họ không hề dừng lại mà ngắm nhìn cho dù đó là nhiều điều thật mới lạ.Tốp người luôn vội vã dấn bước trên những con đường quang đãng có người qua lại hay luồn lách trong rừng già hoặc các bãi hoang.

Mấy chị em bàn với nhau rằng không đi qua chạ bản để tránh con mắt chú ý của người khác. Bởi vậy đêm xuống họ không được ngủ trong nhà đàng hoàng. Thường tiện đâu mọi người sẽ nghỉ đêm luôn tại đó. Ví như bên bờ suối hay dưới những tán cây rừng. Chỉ cần đốt một đống lửa lớn vừa để sưởi ấm vừa xua đuổi thú dữ.

Chỗ nằm thì đã có những tấm chăn mà ba chị em gái mang theo. Mỗi người lấy một tấm quấn chặt quanh thân và ba người dựa vào nhau mà ngủ để cùng san sẻ hơi ấm. Hai chàng trai trẻ tuổi Cơ Tiêu và Pa Nu phân công người này ngủ người kia phải thức để trông lửa và canh chừng hiểm nguy. Cứ như thế rồi những đêm ngoài trời ướt đẫm sương khuya và gió lạnh cũng qua.

Còn việc ăn uống cũng thật giản đơn. May sao nhờ tính chu đáo của May May mà đồ ăn của mọi người khá dư dật. Họ vừa đi vừa ăn cho nhanh. Hay khi ai nấy đã thấm mệt thì trong lúc dừng lại nghỉ lúc ban trưa thì dọn bữa luôn trên những tàu lá chuối khô. Đó vừa là bát vừa là đĩa có đầy trong gùi đeo bên hông ngựa. Từ trong ấy cánh phụ nữ lấy ra nào xôi và thịt rang vào những bữa đầu. Những buổi sau thì thay bằng bánh nếp nướng nở phồng trên củi cùng ruốt thịt hay dồi sấy khô. Cứ thế mãi tuy cũng chán và thiếu hẳn rau xanh. Nhưng đối với mọi người như vậy là tốt lắm rồi chỉ cần no bụng cốt sao có sức đi tiếp.

Càng lúc những nẻo đường càng gồ ghề hơn với ngay người ngồi trên lưng ngựa như Mi Nương,Mi Na. Huống hồ là kẻ phải cuốc bộ như Pa Nu và May May. Đến Cơ Tiêu cũng phải la lên sao khó khăn thế. Các đoạn dây leo bịt kín đường,họ vừa đi vừa luôn tay bổ những nhát dao quắm phát cho quang lối. Rồi những lòng sông tuy cạn nước hơn mùa lũ,mọi người vẫn phải bặm môi vào cẩn thận dò dẫm qua sông. Hai chú ngựa cũng không khá hơn người là mấy. Những khúc sông sâu hơn đành tìm bè nhờ chở qua. Tốp người phải chia làm mấy lần sang sông. Ngựa cũng lên bè mới qua được. May rằng tuy họ luôn ở giữa trời mà hứng lấy gió mưa. Nhưng đang xuân nên chỉ vài cơn lạnh và thi thoảng mưa bụi giăng giăng trên đầu. Cái xối xả của những cơn mưa rào hay nắng găt mùa hè luôn đáng sợ với người đi đường còn chưa đến.

Một buổi trưa,mấy người đang dừng chân dưới tán lá rậm rạp của cây rừng và lấy đồ mang theo ra ăn. Xong xuôi Cơ Tiêu đứng lên vươn vai một cái,bẻ khục răng rắc và hô to đầy phấn khích.

_Thế là xong bữa rồi. Ặc, hôm nay mình ăn khỏe thật chắc tại sáng giờ đi hăng quá. Còn mấy chị, sao ăn ít thế. Hơn hết là Mi Na chị không hết nổi một cái bánh.

_Chắc khi nãy chị May May đưa cho một cái bánh ăn tạm rồi nên mới…_Mi Na vội lên tiếng với vẻ mặt ủ rũ.

_Không sao, bánh ở trong gùi. Một chặm nữa bụng cô ngót, lại ăn thêm cũng được. Và cô Mi Nương nữa, cũng phải thế chứ. Vừa nãy cô chỉ hơn cô Mi Na có đúng một cái thôi đấy._Chị May May xen vào.

_Chị bảo đúng. Mà Pa Nu, cậu định ngủ trưa luôn đấy hả ? Đứng giậy, đứng giậy ngay nào. Mình còn phải đi tiếp nữa. Ai mà chẳng muốn như cậu ăn xong rồi nằm khèo ở đây luôn cho khỏe.

Cơ Tiêu vừa chạy đến chỗ cậu bạn đang ngồi vừa nói. Và Pa Nu hấp tấp đứng dậy ngay lập tức. Sau đó cậu loay hoay đỡ Mi Na lên ngựa. Cơ Tiêu trông hai người ấy hôm nay cứ làm sao, mặt ai cũng đờ đẫn. Người dưới người bên dưới người ở trên đều luống cuống. Cơ Tiêu đỡ chị mình lên rồi liền xông vào đẩy cậu bạn ra tự mình làm luôn cho nhanh. Pa Nu bị mất đà ngã dúi dụi xuống đất làm chị hầu gái May May phải chạy đến xem rồi chép miệng.

_Cậu làm gì cũng phải cẩn thận chứ lại.

_Chị đừng lo. Tôi không, không sao đâu mà.

Cậu ấy vừa nói vừa lồm cồm bò dậy. Hai người đang đứng cạnh nhau thì chợt nghe tiếng Cơ Tiêu kêu lên.

_Ơ kìa, sao chị lại xuống ngựa?

Chị May May lẫn Pa Nu quay phắt ra sau và đều ngỡ ngàng khi thấy Mi Nương đã lại ở dưới đất. Rồi nàng lại chỗ hai đứa em của mình lo lắng bảo.

_Cơ Tiêu, em đừng giục giã mọi người quá. Chị thấy em đưa Mi Na xuống đi. Trông Mi Na mệt lắm,mặt mũi bơ phờ thế, đi ngay giờ sẽ gục ngã lúc nào không hay. Mà ai cũng uể oải vì quãng đường vừa xong. Chắc chỉ có em bình thường sức khỏe hơn mọi người mới chịu được lâu thế. Chị không muốn vì mau chóng đến nơi mà làm khổ đến mọi người thế này. Nên mình cứ nghỉ ở đây hết ngày. Để mai chúng ta đi tiếp thì hơn.

_Em vẫn đi được mà…_Mi Na vội nói.

_Không. Chị biết em nghĩ cho chị mới nói vậy. Hai đứa nghe lời chị đi có được không?_Mi Nương cương quyết nói.

_Thôi đành vậy.

Cơ Tiêu ậm ừ và đưa Mi Na xuống. May May và Mi Nương cùng nhau trải lại tấm chăn dưới gốc cây rồi đưa Mi Na ra đó ngồi. Pa Nu nhìn họ cũng không biết làm gì nữa đành đứng nguyên đó. Thấy thế Cơ Tiêu mới hất đầu về chỗ con ngựa gần đó và Pa Nu hiểu ra. Cậu vội đi tới cầm giây cương của nó định buộc vào một thân cây như Cơ Tiêu đang làm với con còn lại. Đúng lúc đó tự dưng có gì đó không ổn dấy lên trong lòng mọi người.

Cây cối cành lá bỗng nhiên lung lay xào xạt rất mạnh. Từ trong rừng một đám thú nhỏ chạy ào ra vượt qua chỗ họ. Đủ loại lớn nhỏ như hươu,nai,chồn,sóc. Bô dạng nháo nhác của chúng khiến mọi người ngơ ngác nhìn nhau. Và ngay khi ấy hai con ngựa mà dây cương còn nằm trong tay Cơ Tiêu,Pa Nu đột nhiên lồng lên. Chúng nhảy chồm chồm hết hai chân trước rồi hai chân sau.

Chỉ một thoáng mà hai con ngựa vốn ngoan ngoãn nay trở lên nổi loạn ấy đã bứt được dây cương khỏi tay Pa Nu.Và Cơ Tiêu cũng không hơn được gì.Dù cố gắng dùng hết sức lực của mình để gìm giữ mà họ vẫn để xổng mất hai con ngựa.Hai chàng trai ngẩn mặt trông chúng chạy mất rồi quay ra nhìn nhau một lát.Rồi Cơ Tiêu choàng tỉnh vừa chạy thục mạng theo hướng lũ ngựa lao đi vừa hét lại phía sau la lối Pa Nu.

_Kìa,chạy theo tôi ngay đi chứ. Cậu cứ đứng đực ra đấy thì để lũ ngựa chạy mất à ?

_À…ừ mình, mình theo đây.

Pa Nu cuống cuồng nói và chạy theo. Vậy là chỉ còn ba người con gái đang đứng chơ vơ đằng sau. Khi đó mấy chị em đang láo nháo nói chuyện.

_May, may thật là may. Hai người thế nào lại xuống ngựa rồi, chứ lúc ấy còn vắt vẻo trên lưng ngựa thì…Chúng chồm chồm thế kia các cô chỉ có mà bị ngã phịch xuống đất,còn bị dẫm lên ấy chứ._Chị May May vừa hoàng hồn xong nói.

_Ôi ! Hai chị ơi. Nhìn, nhìn này…_Mi Na bỗng trợn trừng hai mắt,miệng thì lắp bắp.

_Cái gì vậy cô Mi Na…Ôi không…trời ơi_May May nhìn theo cũng la toáng lên.

Cúng lúc ba chị em đồng thanh hét lên thảm thiết và co dúm người vào nhau đứng chết chân tại chỗ đó. Từ trong đám rừng phía trước ló ra một con hổ. Ai cũng thấy nó đang lao đến với thân hình to dài cùng hàm răng nhọn hoắc nhe ra gầm gào dữ dội. Con hổ nhún mình phóng lên không trung,mà chắc chắn sẽ đáp xuống đúng người bọn họ. Tiếng của mấy người con gái tắt lịm. Đối với họ dường như ngay bây giờ sẽ là cảm giác đau đớn từ những chiếc móng vuốt và răng nanh của nó cắm sâu vào da thịt. Và ba người đành nhắm mắt bất lực mặc cho tai họa sắp giáng xuống.

Nhưng sau một thoáng tĩnh lặng đầy ghê sợ, ba người bất giác mở mắt. Thật lạ lùng quá đỗi khi con hổ đã đáp xuống chỗ chỉ cách bọn họ chưa đến sải tay. Con hổ dường như đã dừng lại không có ý lao về phía mấy chị em nữa. Lúc ấy ba người vừa sửng sốt vừa chưa hết lo sợ. Vẻ mặt ai cũng trắng bệnh,nín lặng nhìn nó.

Con hổ cũng nhìn họ chằm chằm,đúng hơn là ánh mắt của nó xoáy thẳng vào Mi Nương. Trong khoảnh khắc người và thú nhìn nhau không dứt ấy. Mi Nương cảm nhận rõ rệt sự đổi thay trên vẻ mặt con hổ.Cái dữ dằn nhanh chóng biến đi thay vào đó sự băn khoăn,cuối cùng là từ bỏ. Qủa là thế. Bởi khi ấy ba người con gái lại một phen ngỡ ngàng khi con hổ quay đầu chầm chậm trở vào rừng.

Bỗng nhiên từ bên trái gần mọi người vang lên một tiếng thét.

_Con hổ láo xược kia, mày dám nhè lúc Cơ Tiêu này không có mặt định làm hại các chị ta à. Gớm thật, ta phải cho mi xơi gọn mũi tên này mới được.

Hóa ra là Cơ Tiêu và Pa Nu từ đâu vừa chạy về. Trong tay Cơ Tiêu đang lăm lăm cây cung đã dương tên sẵn sàng nhằm thẳng hướng con hổ mà bắn. Thấy vậy con hổ quay ngoắt sang phía họ nhe răng chực gầm gào dữ rằn như cũ. Nhưng một lần nữa nó lại thay đổi và quyết định bước tiếp về phía lùm cây. Nhưng Cơ Tiêu vẫn bật mạnh dây cung muốn bắn hạ bằng được con báo. Mi Nương thấy thế vội la lớn.

_Cơ Tiêu đừng bắn nó.

Nhưng giây cung đã rung lên mũi tên cũng bay đi rồi. Tuy nhiên nó đã không trúng đích. Bởi Pa Nu nhào đến đẩy cánh cung làm mũi tên chệnh hướng bay lên trời và rơi xuống. Trong lúc ấy con hổ đã kịp biến mất vào rừng. Thấy con hổ đi rồi ai cũng thấy lòng nhẹ bẫng đi hơn hết là Mi Nương. Và mấy chị em hớt hải nhào đến chỗ hai chàng trai đang đứng. May May vừa thở hổn hể vừa mừng rỡ nói.

_Trời ơi, hai cậu ơi. Chúng, chúng tôi sợ quá. Tưởng thế là mình chết chắc rồi chứ.

_Bọn này cũng sợ xanh mắt mèo vì lo cho các chị chứ kém gì. Thì đang ở xa nghe tiếng kêu thê thảm của mấy người làm hoảng hết hồn hai đứa lên. Vội vàng chạy về đây ngay. May các chị đều không sao._ Cơ Tiêu cũng hổn hển đáp lại.

_Lỗi cũng tại bọn mình. Đáng lẽ chỉ nên có một người đi kiếm ngựa thôi. Không thể để các chị ấy ở lại một mình được. _ Pa Nu áy náy nói.

_Cậu có thôi ngay không. Lúc ấy thì ai mà nghĩ được thế. Mà làm sao vừa nãy lại vít cung của tôi để tên đi chệnh, làm con hổ nó xổng mất chứ ? Tại cậu nghe lời chị Mi nương tự dưng bảo không bắn. Hay cậu định chơi lại tôi quả xô cậu lúc trước hả ? Bực, bực mình quá…_ Cơ Tiêu hằm hằm nói với Pa Nu.

_Tôi…không phải. Khi đó thấy con hổ ấy không định làm hại gì bọn mình nữa. Tôi thấy bắn nó là không nên. Bởi, bởi thế mới…_ Pa Nu lắp bắp cố giãi bày.

_Cậu…cậu lại đi thương con hổ ấy chắc._Cơ Tiêu la lên.

_Cơ Tiêu. Chị cũng nghĩ vậy. Con hổ ấy chắc là ai đó làm bẫy khiến nó bị thương mới định tấn công lại con người. Chứ khi khác chắc nó đã lản tránh chúng ta rồi._Mi Nương lên tiếng đỡ cho Pa Nu.

_Chị Mi Nương nói đúng mà. Em cũng nhìn thấy chân sau con hổ bị cái gì như cây chông đâm vào. Chắc nó đau lắm nên mới định trút giận nên mình thôi. Mình cũng là người mà. Chỉ là lạ lắm…lúc ấy nó đang dữ rằn thế mà đột nhiên thay đổi khi nhìn chị Mi Nương._ Mi Na cất tiếng.

_Tôi cũng thấy thế. Qủa là lạ lùng không phải gọi là diệu kì. Cứ như con hổ nó vì cô ấy mà bỗng hiền lành đi hay sao ấy. Kiểu này chắc là các đấng thiêng liêng phù hộ để cô còn đi tìm cậu BA ĐÔN rồi. _ May May hỉ hả nói.

_Ôi mọi người đúng là. Đi ca ngợi với cảm ơn con hổ ấy trong khi nó đã làm chúng ta mất toi hai con ngựa rồi đấy. Thật không ra làm sao. Sau đây hai chị đành đi bộ, vất vả thêm không chứ._ Cơ Tiêu thở dài ca thán.

_Bây giờ đến lượt cậu Cơ Tiêu nói phải rồi. Không chỉ phải đi bộ thôi đâu. Bao nhiêu đồ ăn, chăn đắp chúng ta mang đi đều bị hai con ngựa kia đeo theo mất hút rồi._Chị May May than thở theo.

_Em biết là vậy. Qủa thật khó nhọc hơn em từng nghĩ. Vì em mà mọi người ra nông nỗi này. Nhưng xin mọi người gắng lên, còn người là còn mọi thứ. Em tin rồi chúng ta sẽ lo được thôi. Cái ăn mình sẽ kiếm tạm trong rừng vậy. Còn đi bộ em cũng không ngại, chỉ thương cho Mi Na._Mi Nương nhẹ nhàng nói.

_Em không sao đâu mà, em đi bộ cũng được. _Mi Na hớt hải nói để mọi người đừng lo cho nàng.

_Dẫu em nói thế nào, chị vẫn phải nghĩ Mi Na ạ._Mi Nương trìu mến nói với em gái.

_Ặc, thế này không được. Thôi đến mai kiểu gì cũng phải tìm chạ nào quanh đây. Mình vào đấy mà kiếm ngựa. Có cây kiếm với cái cung này đây, thế nào mình cũng đổi lấy chí ít là một con ngựa và chút gạo mang đi đường._ Cơ Tiêu nói chắc nịch.

_Thế có được không, chắc là được nhỉ ? Nhìn cây kiếm của cậu Cơ Tiêu cũng khá, hai cô nhỉ._Chị May May lo lắng nhìn cây kiếm Cơ Tiêu đang giơ lên.

_Nếu không đủ… thì còn thứ này. Nó, chắc thêm nó sẽ đủ._Mi Nương tháo một sợi dây có mặt đá đeo trên cổ ra và nói.

_Chị, chị không cần làm thế vì em đâu. Cái vòng ấy là thứ mà chị rất yêu quý. Nó đã theo chị bao lâu nay rồi._ Mi Na lắc đầu quầy quậy bảo.

_Mọi người đừng lo nữa. Tôi, tôi có cái này…Có lẽ nó sẽ giúp được chúng ta mà,mà không cần phải đem đổi đi thứ gì. Đây là phù hiệu của TỘC La, cha tôi bảo mang cái này ra cho các GIÀ CHẠ Đứng Đầu thì họ sẽ giúp đỡ mình. Coi như là TỘC La có lời nhờ vả họ ._ Pa Nu đem một mảnh đồng giơ ra.

_Ờ. Không ngờ cậu lại có cái thứ này. Hay, hay đấy…GIÀ CHẠ Đứng Đầu La Ngai lúc nào cũng chu đáo…Đúng là ông ấy thương cậu thật, tôi cũng phải ganh tị._Cơ Tiêu vừa nói vừa giật luôn mảnh phù hiệu vui vẻ ngắm ngía.

_Thì là bố mình lo mình hay gặp chuyện này, kia nên…nên mới cho nó để mình phòng thân. Mình cũng chưa dùng nó bao giờ, chẳng biết có được việc không nữa._Pa Nu trông thật lo nghĩ.

_Không sao. Để đấy tôi lo, cậu thì còn phải nghĩ chứ tôi sẽ biết cách ăn nói cho mấy vị ấy nghe. Kể cũng tiện quá, tôi lấy cái tên Tộc LA này luôn là sẽ không ai dò hỏi gì về mình nữa._Cơ Tiêu tự tin nói.

Mấy người con gái nghe thế là yên lòng. Bây giờ họ đã có thứ giúp được cho chặng đường tiếp theo. Lúc này họ chỉ cần lo tìm cho được một chạ bản gần hơn hết để vào chú nhờ. Ai nấy đều gắng sức bước dồn. Vậy mà tới chiều muộn vẫn chẳng thấy dấu vết gì của con người. Xung quanh toàn rừng với rừng hoang vắng. Không đồng ruộng hay nương giẫy,đừng nói đến một nóc nhà. Chân ai cũng dã dời còn mặt mày ủ rũ nhìn nhau. Mọi người đành dừng lại đốt lửa sưởi ấm và nướng chỗ nấm vừa hái quanh đó trên một phiến đá làm tạm bữa tối cho đỡ đói lòng. Họ đã nghĩ chắc phải nghỉ đêm trong rừng tới sang hôm sau tìm kiếm tiếp. Nhưng dường như ông trời thương tình cho mọi người một ngày mà trời tối rất chậm. Và ai nấy lại gắng đi thêm một chặp nữa sau khi đã lại sức phần nào. Tới lúc mặt đất không còn sót lại một tia sang nào nữa , mấy chị em tính phải dừng hẳn. Chợt May May vừa chỉ tay về phía trước vừa reo lên mừng rỡ.

_Mọi người xem, chẳng biết mắt tôi có bị hoa không ? Nhưng ở kia có khói bốc lên này. Mà không chỉ một đám đâu nhé, hơi bị nhiều là khác. Có khói là có người đúng không nào ?

_Đúng, đúng rồi. Chị không bị hoa mắt đâu. Tôi cũng trông rõ mồn một đây. Mọi người chắc chắn phải cũng thấy. Khói nhiều khói thế kia trông gống bà con của một chạ đang nổi lửa nấu cơm chiều lắm._ Cơ Tiêu cũng sung sướng la lớn.

_Thế thì hay quá chị Mi Nương ơi. Mọi người chúng ta nhanh đến đấy ngay thôi này._Mi Na cũng ríu rít nói.

_ Em nói đúng. Mình phải đi gấp lên, có lẽ đường còn xa đấy.

Đến lượt Mi Nương cất tiếng và dắt tay em gái đi lên trước với Cơ Tiêu. May May và Pa Nu cũng vội vã theo sau. Họ dường như quên hết mệt nhọc của một ngày vất vả.Ai cũng phăm phăm tiến bước về phía những cột khói. Cuối cùng trong ánh đuốc,trước mắt họ đã hiện lên những nếp nhà sàn thân quen mà tưởng lâu lắm rồi không gặp. Các ngôi nhà sàn ở đây nằm dải rác dọc một quả núi thấp và dốc thoai thoải. Trên đỉnh núi bằng phẳng càng nhiều nếp nhà hơn. Chúng cách nhau bằng các hàng rào tre nứa. Mấy chị em dừng lại ngắm nhìn chạ này khá lâu một phần cũng bởi chân quá mỏi không leo ngay lên được. Sau rồi họ cũng đi vào chạ.


Bạn có thể dùng phím mũi tên hoặc WASD để lùi/sang chương.