Khi Võ Đông Sơ từ giã tiểu thơ Bạch Thu Hà rồi trở về lữ quán, mãn đương thầm lo trộm tính, đứng nghĩ ngồi suy, chẳng biết ai mà cậy đứng mai nhơn, đặng đến kinh đô nghị cuộc nhơn duyên, và thông lời cùng Bạch gia Thượng thơ Binh bộ, vì từ khi ra Đông Kinh đến nay thì tứ cố vô thân chưa từng quen biết một ai, trong hàng văn bang võ bá. Vả lại cha tiểu thơ là bực đại quan thượng tướng, quờn cao tước trọng, đoạn lại non sông cách trở, đường sá xa xuôi, dẫu có mai nhơn cũng khó thông lời nghị luận. Mãn đương suy nghĩ như vậy, bỗng thấy một tên quân nhơn ngoài cửa bước vô, cúi đầu chào Đông Sơ và thưa rằng: “Có lĩnh Tổng trấn lê công dạy mời quan nhơn vào dinh hầu việc.”
Đông Sơ liền sắm sửa y cân rồi đi với tên quân ấy. Khi tới dinh thì thấy trước viên môn có dựng một cây huỳnh kỳ mà một tấm biển vàng đề: “Bắc kỳ Tổng Trấn Lê quận công chánh phủ.” (Tên Lê Văn Duyệt)
Đông Sơ đương đứng ngoài chờ lịnh, kế quân ra mời vào, thì thấy Lê công ngồi giữa thính đường, oai nghi tề chỉnh, hai bên quân hầu nghiêm trang. Đông Sơ liền bước tới cúi đầu ra mắt.
Lê công liếc thấy Đông Sơ tướng mạo phương phi phải một trang của quốc gia lương đống, thì hỏi rằng: “Ngươi phải Võ Đông Sơ chăng?”
Đông Sơ thưa: “Phải”.
Lê công nói: “Khi ta đi chinh phục nước Ai lao (Laos) về, ta nghe rằng ngươi ra diễn trường tranh võ tấn sĩ và thắng đặng Bạch Xuân Phương phải chẳng?”
Đông Sơ thưa phải, Lê công nói: “Ngươi chẳng biết Bạch Xuân Phương là một vị công tử của quan binh bộ thượng thơ tại triều bây giờ đó sao?”
Đông Sơ nói: “Bẩm quận công tôi không biết Bạch Xuân Phương là ai, tôi chỉ biết hội thi nầy là một hội của quốc gia để khai khoa thủ sĩ, tuyển lựa nhơn tài trong nước đó thôi. Chẳng luận là công tử vương tôn, và chẳng luận là cùng dân mạt sĩ, hễ ai có tài thuôn thời tế thế, dẹp loạn phì nguy, giỏi thì thắng, dở thì thua, theo luật công bình của nước nhà, chẳng thiên vị ai hết, chớ tôi chẳng biết ai là công tử, ai là vương tôn. Ví như lấy hàng công tử mà sánh so, thì tôi đây cũng một bực công tử như Xuân Phương kia vậy.”
Lê công nghe nói thì mỉm cười và hỏi rằng: “Tổ quán và cha mẹ ngươi ở đâu?”
Đông Sơ thưa: “Tổ quán tôi ở Nam kỳ, cha tôi khi sanh tiền là Quận công Võ Tánh, mẹ tôi là công chúa Ngọc Du, cả hai đều từ trần trong khi tôi còn thơ ấu.”
Lê công nghe nói thì ngó Đông Sơ chăm chỉ một hồi, rồi gặt đầu và nói rằng: “Thật là hổ phụ sanh hổ tử, lời tục chẳng sai.” rồi day lại nói với Đông Sơ rằng: “Vậy thì quan Hậu quân là bạn đồng liêu với ta trong lúc ngài còn sanh tiền ở tại Gia Định.”
Đông Sơ nói: “Bẩm Quận công, khi tôi còn nhỏ, tôi hằng nghe mẹ tôi nói trong lúc Hoàng thượng đem binh dẹp giặc Tây Sơn tại thành Qui Nhơn, thì Quận công là chức Tả quân, còn cha tôi thì làm chức Hậu quân. Khi cha tôi mất tại thành Bình Định, thì Quận công đem binh đánh lấy Phú Xuân, dẹp yên Tây Sơn, rồi kéo binh luôn ra Bắc kỳ mà bắt bọn Nguyễn Quan Toản. Sau lại Quận công trở về Gia Định dẹp giặc Xiêm La, bảo hộ nước Cao Man, công nghiệp Quận công đánh bắc dẹp nam, chẳng biết bao nhiêu, oai văn võ điện, tôi nghĩ tôi rất vô phước, rủi cho cha mẹ tôi mất sớm, chớ chi cha mẹ tôi còn mạnh giỏi như Quận công thì tôi cũng đặng gọi một bực Quốc thích Hoàng thân và một bực Công tử đương thời như Bạch Xuân Phương ngày nay đó vậy.”
Lê công nghe nói chúm chím mỉm cười, rồi nói với Đông Sơ rằng: “Ấy là ta hỏi thử ngươi đó thôi, ngươi chẳng nên phàn nàn, chết như cha ngươi đó là một sự chết vinh vang cho tổ quốc nước non, chết như vậy mới là danh thơm thanh sử; tiếng để ngàn thu; chết như vậy mới miễu phụng đình thờ. Ccái phương danh của cha ngươi ngày nay bia tạc nơi võ trụ san hà, ai ai mà chẳng tiếc thương sùng bái.
Nay nhơn có thánh chỉ của Hoàng Thượng phong ban cho ngươi làm chức Trung úy, để ở bổn trấn tùng quân cùng ta. Nay ta nghe quân Hải khấu bên Trung Quốc, hay lại tàng ần trong mấy cái cù lao nơi mặt biển Đông Dương, mà cướp đoạt những ghe thương hồ, và nhiễu hại lê thứ, vậy ngươi hãy ra tỉnh Hải Dương lãnh mười chiếc chiến thuyền và 200 thủy binh mà dẹp loạn quân Hải khấu, và du thám địa thế các cửa biển tỉnh Quảng Đông rồi làm một bản đồ cho chắc chắn, mà nạp cho ta rõ, ngươi hãy hết lòng cần cán, lo lập công nghiệp với nước nhà, và noi theo gương trung liệt của tiền nhơn ngươi, là quan Hậu quân Võ công ngày xưa, cho đáng một chức phận nam nhi của con giòng cửa tướng.
Vậy ngươi hãy ráng mà lãnh cái trách nhậm ấy cho hoàn toàn, rồi ta sẽ bảo tấu cùng triều đình, đặng gia thăng cho ngươi quyền tước.”
Đông Sơ cúi đầu vưng lịnh và từ giã Lê công, rồi trở về lữ quán. Đó rồi nghĩ tới sự nhơn duyên trắc trở, mai mối chưa thành, nay lại phụng mạng tuần dương, đem ngày tháng mà quăng theo chơn trời mặt biển, biết chừng nào mới đặng công vụ hoàn thành, và ngày nào mới đặng trở vè mà vầy duyên can lệ.
Nghĩ chừng nào thì cái ái tình của hồng nhan nhi nữ, nó càng làm cho bịn rịn chí khí anh hùng; khiến cho bối rối tơ lòng, ngồi mà sững sờ buồn bả, rồi lại nghĩ tới cái phận tang bồng, đã mang một vóc máu thịt đường đường, đầu đội trời chơn đạp đất, thì phải ra mà gánh vác non sông, chống một lưỡi thanh gươm giữa chốn phong trần, cho rõ mặt tu mi, thì mới gọi một đứng nam nhi trong hoàn võ.
Đó rồi Đông Sơ bước lại thơ phòng viết một tâm thơ, rồi kêu thơ đồng mà dặn:phải đem qua dinh tiểu thơ đón cho đặng thể nữ Xuân Đào, thì sẽ giao thơ, biểu nó đưa cho tiểu thơ khai khán.
Thơ đồng lãnh mạng ra đi, khi tới trước dinh tiểu thơ, thì đứng ngoài hoa viên lấp ló dòm vô một hồi, nhưng không thấy ai, bèn lén lén bước vào, đương ngóng cổ ngó dớn dác trước sau, chẳng dè con chó nằm nơi góc vườn thấy anh ta bộ tướng dị kỳ, thì chạy xốc lại, hả miệng nhăn răng, cắn ngang ống quần một cái. Anh ta thất kinh chạy vòng theo mé hồ sen, và chạy và la chó, chó.
Thể nữ Xuân Đào đương đứng phía sau hồ sen, nghe la chạy ra, chẳng dè thơ đồng chạy lại vấp chơn té vào mình Xuân Đào, làm cho Xuân Đào hoảng hồn, con chó thấy vậy lại rượt theo, thơ đồng hoảng kinh nhảy ngay xuống hồ, đứng chần ngần như thần Hà bá, mắt thì nháy nháy thể nữa tía lia, miệng thì la chó chó inh ỏi.
Thể nữ thấy dị kỳ cũng bụm miệng tức cười. Rồi day lại hỏi thơ đồng rằng: “Chú vào đây có việc chi, sao đi không la con chó, để nó cắn tôi rách cả một ống quần, ấy là cẩu bất giáo. Tôi thì vợ con không có, mà rủi lại bị chó xé quần, ở đây tứ cố đều người dưng, tôi biết mượn ai vá lại, thôi để tôi ra tay cởi đại, xin cô chịu khó nhíp dùm.”
Thể nữ nói: “Hé, chú đừng nói điên, tôi xích chó ra cắn nữa mà chết, chú ở đâu lạ mặt. đến đây có việc chi, xin hãy nói cho mau đi, chớ chẳng nên buông lời pha lửng.”
Thơ đồng lật đật lấy thơ đưa ra cho Xuân Đào và nói: “Xin cô làm ơn giao lại cho tiểu thơ, nói rằng quan Trung úy Võ Đông Sơ kính gởi.”
Thể nữa lấy thơ rồi vội vàng trở vô đưa cho tiểu thơ, tiểu thơ giở ra xem. Thơ như vầy:
“Tọi mới tiếp đặng thánh chỉ, sai đi tuần thám Đông dương, quân mạng tại thân, chẳng dám trì hưỡn, vậy tôi muốn cùng tình khanh hội diện, đặng ngày mai sắm sửa đăng trình. Xin tối ra lương đình, đặng tôi tỏ ít lời từ biệt.
Ký tên: Võ Đông Sơ.”