“Trong kế hoạch Tập Tranh lần đầu tiên, sáu vụ án chưa kết, thêm một hung thủ là người không có khả năng khống chế hành vi, tổng cộng bảy vụ án ‘không trọn vẹn’, người hiềm nghi lớn nhất trước sau chết một cách lạ lùng. Trong đó vụ án thứ bảy, tức vụ Dư Bân chồng Chu Phượng bị giết hơi đặc biệt.” Lạc Văn Chu nhận một tập hồ sơ cũ Tiêu Hải Dương đưa, mở ra trên bàn trà cho mọi người xem. Thời gian anh và Phí Độ ở riêng bên nhau chỉ có một đoạn ngắn trên đường, trong nhà từ lâu đã thành cứ điểm bên ngoài của Cục công an, đâu đâu cũng là đầu lọc thuốc lá và chai lon đồ uống chỉ còn một nửa.

Lạc Văn Chu: “Chu Phượng khăng khăng cho rằng người bị nhốt vào bệnh viện tâm thần là kẻ thay thế, bởi vì đặc trưng cơ thể không phù hợp với hung thủ chị ta gặp ở hiện trường.”

“Hung thủ giết người trên đường này tên ‘Tiền Trình’, sống ở gần địa điểm xảy ra vụ án, hàng xóm láng giềng xung quanh đều biết hắn, do chướng ngại tinh thần, Tiền Trình không đủ khả năng sống độc lập, ngoài bốn mươi tuổi vẫn sống với cha già, sau khi cha qua đời gửi gắm hắn cho một người bà con, người này nhận tiền nhưng chẳng quan tâm, một tuần mới tới dòm một lần, mặc cho hắn lang thang khắp nơi, đói bụng moi rác ăn. Nhưng mà điên thì điên, hàng xóm đều nói hắn không chủ động trêu ghẹo ai, tính tình cũng tương đối ôn hòa, không có tính công kích mạnh, ban đầu nghe nói hắn giết người, mọi người đều không dám tin – người trên ảnh chính là hung thủ Tiền Trình.”

Tiêu Hải Dương giơ tay chỉ ảnh trong tập hồ sơ cũ, một tấm là khi vừa bắt về, người và quần áo rách rưới đen sì, hoàn toàn không ra con người, như một miếng giẻ lau biết đi; tấm thứ hai thì sạch sẽ hơn, đã ăn bận gọn gàng, cắt tóc, thay áo tù, lần này có thể nhìn ra diện mạo thật, hắn dường như là một người đàn ông trung niên mặt mũi đàng hoàng, song ánh mắt và biểu cảm hơi là lạ, trông không giống người bình thường tỉnh táo.

“Tư pháp giám định người gặp chướng ngại tinh thần là người không có khả năng khống chế hành vi có quy trình nghiêm ngặt, cho dù mười mấy năm trước quản lý mảng này vẫn chưa hoàn thiện, ngụy tạo cũng không dễ dàng như người ngoài tưởng, hơn nữa nếu có người không đồng ý kết quả giám định, còn có thể ngay trên tòa án xin để tổ chức khác đưa ra một ý kiến nữa.” Lạc Văn Chu nói, “Hung thủ này ở địa phương có tên có họ, mọi người xung quanh đều biết hắn, cũng đều biết hắn bị bệnh, khả năng giả là không lớn.”

“Vả lại, người này là một kẻ tâm thần moi rác ăn, không tiền của không gia thế, cả họ hàng cũng chẳng ngó ngàng, nói một câu hơi khó nghe, hắn chính là một gánh nặng,” Một viên cảnh sát khác nói, “Ai sẽ tốn công sức mạo hiểm tạo giả cho hắn? Em cảm thấy không thể tin Chu Phượng được.”

Phí Độ chóng vánh xem lướt qua phần miêu tả vụ án trong hồ sơ.

Hung thủ hành hung xong bỏ chạy... cảnh sát cấp tốc đến... dưới sự trợ giúp của quần chúng nhiệt tình... chặn ở ngõ nhỏ... hung khí... vết máu...

Hắn nhướng mày, chợt nhìn về phía hai tấm ảnh Tiêu Hải Dương vừa lấy ra.

“Nói đúng lắm, họ hàng coi hắn là gánh nặng, bình thường mắt không thấy lòng khỏi phiền, chỉ hận hắn không thể biến mất, mất rồi cũng chẳng ai thèm tìm.” Phí Độ thấp giọng nói, “Có bản đồ quanh địa điểm xảy ra vụ án lúc ấy không?”

“Có!” Tiêu Hải Dương làm việc rất cẩn thận, nghe vậy lập tức lấy ra một tấm bản đồ cũ đánh dấu chi chít.

“Địa điểm xảy ra vụ án nằm trên một con đường buôn bán nhỏ hình thành tự phát, tôi đã sắp xếp sơ qua lời khai của các nhân chứng, lúc ấy nạn nhân Dư Bân nên là ở đây – trước một quầy bán thịt chỗ ngã tư cãi vã với hung thủ, kế đó xung đột tăng cao, hung thủ đột nhiên cầm con dao trên quầy thịt đâm chết nạn nhân, sau đó chạy trốn tới con đường bên kia ngã tư, còn đụng vào Chu Phượng vội về lấy chìa khóa ở bên đường. Sau khi bò dậy, hắn múa may hung khí dính máu chạy tiếp, băng qua đường, vài phút sau cảnh sát và đội bảo vệ đuổi tới, lại có một số quần chúng to gan chỉ đường hỗ trợ tìm kiếm. Khoảng mười mấy phút gì đó – đây là ghi lại dựa trên lời khai của các nhân chứng, có thể có sai lệch – cảnh sát bắt được Tiền Trình trong một con hẻm.”

Phí Độ: “Địa điểm bắt giữ đại khái ở nơi nào?”

Tiêu Hải Dương xem kỹ lại, khoanh một vòng trên bản đồ: “Nên là ở đây, bên kia đường là một khu ổ chuột chờ giải tỏa.”

Lạc Văn Chu: “Sao vậy, có vấn đề gì à?”

“Tôi cảm thấy có hai phỏng đoán tương đối thích hợp,” Phí Độ nói, “Thứ nhất, chuyện hung thủ bị mạo danh thay thế là giả, Chu Phượng tự mình nói lung tung...”

“Thứ hai, hung thủ quả thật đã bị đánh tráo, nhưng không phải trong quá trình bắt giữ xét xử, mà là trước khi hắn bị bắt.”

Lạc Văn Chu ngớ ra, sau đó lập tức hiểu ý hắn: “Ý cậu là, hung thủ giết người trên đường và Tiền Trình lúc ấy cảnh sát bắt được ở hiện trường không phải là một người?”

“Hung thủ giết người, cùng với Tiền Trình khi bị bắt, đều là cả người bẩn thỉu, ăn mặc kiểu dân lang thang điển hình, ngũ quan căn bản không nhìn rõ, chỉ cần đặc trưng bề ngoài tương tự, trong tình huống đột ngột đó, trừ khi là người quen, nếu không những người qua đường kia không nhận ra khác biệt là rất bình thường.”

Tiêu Hải Dương: “Tiền Trình là một người có chướng ngại tinh thần không ai quan tâm, chỉ sợ không có người quen.”

Phí Độ nói tiếp: “Mà khi ấy ngoại trừ nhân chứng mục kích, bằng chứng mang tính quyết định chính là quần áo dính máu và hung khí. Nếu đúng như Hải Dương nói, hung thủ chạy trốn và cuối cùng bị bắt có sai lệch thời gian nhất định, vậy giở trò trong đây không khó – đầu tiên hắn cần tìm một chỗ ở khu ổ chuột chờ giải tỏa, bắt cừu thế tội Tiền Trình đi, sau khi giết người nhân cảnh hỗn loạn thoát khỏi tầm nhìn của mọi người, trốn vào khu ổ chuột, xóa dấu vân tay của mình, nhét quần áo dính máu và hung khí cho Tiền Trình.”

“Kẻ lang thang mặc quần áo dính máu cầm hung khí vừa xuất hiện, nếu lúc này có ai quát to một tiếng ‘hung thủ ở đó’, những người đuổi bắt lùng tìm hung thủ sẽ lập tức vô thức đuổi theo, còn cho rằng mình đã bắt được hung thủ. Dù sao kẻ điên này nói còn chẳng biết nói, căn bản không hiểu đã xảy ra chuyện gì, càng khỏi nói tới biện hộ cho bản thân.” Phí Độ dừng lại, “Giữa nơi đông người giết người không dấu vết, chỉ cần tính toán đường rút lui thích hợp, không có gì bất ngờ xảy ra, tính khả thi cao hơn mua công kiểm pháp.”

Tiêu Hải Dương nghe hắn nói mà rùng mình.

“Hàng xóm của Tiền Trình đều nói người này mặc dù không bình thường nhưng tính tình ôn hòa, Chu Phượng lại khai tính Dư Bân không thích xảy ra xung đột, hai người này đều không giống kiểu đánh nhau trên đường vì vài chuyện vặt vãnh,” Phí Độ thấp giọng nói, “Đây là rắp tâm mưu sát.”

“Nhưng mà... tại sao phải giết một giáo viên mỹ thuật bình thường?”

“Vấn đề này rất then chốt,” Phí Độ ngước lên nhìn Lạc Văn Chu, “Còn nữa, người về sau bị đâm chết ở bệnh viện tâm thần là ai? Là hung thủ thật sự? Hay là Tiền Trình cừu thế tội xui xẻo?”

“Là Tiền Trình,” Tiêu Hải Dương nói, “Thông tin cơ bản của Tiền Trình đã được lưu lại khi bị bắt, xác nhận danh tính thi thể dĩ nhiên cũng phải qua pháp y kiểm tra, giữa chừng đổi người chắc chắn đã sớm bại lộ. Vả lại Chu Phượng cũng nói, hung thủ giết chồng chị ta vẫn đang nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, chị ta không thừa nhận kẻ chết ở bệnh viện tâm thần là hung thủ thật sự giết Dư Bân – điều này cho thấy vấn đề gì?”

Phí Độ: “Nếu các phỏng đoán trên là đúng, Tiền Trình không phải do ‘Người Đọc Diễn Cảm’ giết, bởi vì hắn vô tội.”

“Cậu cảm thấy Người Đọc Diễn Cảm không giết người vô tội?” Thần sắc Lạc Văn Chu hơi âm trầm, “Vậy Trần Chấn, Phùng Bân, còn có Tiểu...”

“Không,” Phí Độ cắt ngang anh, “Người Đọc Diễn Cảm sẽ không dùng thủ pháp chứa sắc thái mang tính nghi thức này giết người vô tội.”

Nói đoạn hắn đứng dậy, đi ra ban công nối liền với phòng khách. Nơi xa vang lên tiếng pháo lác đác, năm nay nội thành quản không chặt, không ít người lén đốt pháo sớm, khiến không trung mới trong chưa được mấy hôm lại mịt mù khói.

“Tôi bây giờ đại khái có thể làm một phác họa tâm lý đơn giản cho Người Đọc Diễn Cảm.”

Phí Độ hơi nhắm mắt lại, người đàn ông như u linh xuất hiện dưới tầng hầm của Phí Thừa Vũ nhiều năm trước ở sâu trong ký ức hắn nở nụ cười quỷ bí, người này thân hình cao to, hốc mắt rất sâu, trong mắt là bóng tối dày đặc không tan nổi, lại khúc xạ ánh sáng cơ hồ chói mắt... Sắc bén, lạnh lẽo, lại phảng phất là thù hận.

“‘Người Đọc Diễn Cảm’ là một tổ chức hỗ trợ do các nạn nhân tạo thành. Vết thương thời gian dài không được chữa lành chính xác sẽ ảnh hưởng đến lòng tin, có khi sẽ kèm theo bệnh trạng cảnh giác quá độ, tính công kích mạnh, sẽ thay đổi nhân cách một người, dẫn đến tự mình dị hóa, cô độc, cảm giác ngăn cách với những người khác trên xã hội không ngừng tăng lên, chỉ khi đối mặt với nhóm người cảnh ngộ tương tự, mới có thể sinh ra cảm giác thân thuộc – đây là nguyên nhân tổ chức hỗ trợ sở dĩ có ích.”

“Nhưng tổ chức hỗ trợ bình thường sẽ để người bị tổn thương sống trong một hoàn cảnh tương đối thoải mái, có cảm giác thuộc về, do người chuyên nghiệp dẫn dắt, trong trao đổi qua lại khơi thông áp lực, để họ chấp nhận sự thật, từ từ ra khỏi vòng tròn nhỏ hẹp, trở lại cuộc sống bình thường, chứ không phải để họ đắm chìm trong hiệu ứng ngược tiêu cực của đối phương, tăng thêm ngăn cách với bên ngoài, cuối cùng phát triển thành một tiểu đoàn thể khép kín, cô lập, xóa bỏ ý thức độc lập.”

“Có rất nhiều tài liệu lịch sử về nghiên cứu tâm lý mang tính quần thể, vụ thảm sát tháng Chín Paris nổi tiếng, nạn diệt chủng Rwanda đều là điển hình, mà kẻ khởi xướng ‘Người Đọc Diễn Cảm’ là chuyên gia trong lĩnh vực này, hắn xây dựng thành công một đoàn thể như vậy – họ cho rằng mình bị bức hại, sự cảnh giác quá độ của chính nghĩa và tổn thương bị tăng lên không ngừng, thù hận đối với kẻ làm hại ban đầu sẽ như một bát nước đổ đầy, chảy tràn khuếch tán ra mọi người bên ngoài – sự bất công họ cảm thấy đều là lỗi của xã hội, là lỗi của mỗi một người trên xã hội này, về phần cảnh sát vốn nên chủ trì chính nghĩa, càng lơ là vô năng, tội không thể tha.”

“Cuối cùng người bên ngoài tiểu đoàn thể bị vật hóa, có thể dễ dàng trở thành công cụ báo thù, dẫu hại đến người vô tội, cũng bị coi là sự hy sinh cần thiết trên con đường báo thù và chính nghĩa,” Phí Độ quét ánh mắt qua tất cả các cảnh sát phẫn nộ, “Nhưng ‘công cụ báo thù’ và ‘đối tượng báo thù’ là không giống nhau, để tăng sức ngưng tụ của đoàn thể, họ tất nhiên tồn tại tín ngưỡng nhất định, gây dựng loại tín ngưỡng này thì cần cảm giác nghi thức – ví dụ như ‘ăn miếng trả miếng’ với kẻ phạm tội, cho hắn chết bởi chính tội ác của hắn.”

“Ý cậu là, Phạm Tư Viễn kẻ khởi xướng Người Đọc Diễn Cảm, bắt đầu từ khi giết người thứ nhất trong kế hoạch Tập Tranh lần đầu tiên, đã thiết kế đoàn thể này.” Lạc Văn Chu hỏi, “Giết người là một phần trong kế hoạch của lão, không phải là phát điên theo kiểu ‘dõi nhìn vực sâu’.”

“Không phải,” Phí Độ nói, “Đoàn thể này cấu tạo ổn định, thành viên tinh giản, tính ngưng tụ mạnh, cực kỳ trung thành, là Phạm Tư Viễn bồi dưỡng ra một cách có ý thức, lão ta ban đầu làm ‘cảnh sát nghĩa vụ’, giết người hiềm nghi không nhận được sự trừng phạt, không phải do phẫn nộ trước việc trái đạo nghĩa. Nếu Phạm Tư Viễn sớm tiếp xúc với Chu Phượng, thì nên ý thức được kẻ bị nhốt trong bệnh viện tâm thần không phải hung phạm, giết hắn là không có ý nghĩa.”

“Thời gian Chu Phượng xông vào bệnh viện tâm thần và thời gian Tiền Trình cuối cùng bị giết rất gần nhau,” Lạc Văn Chu trầm ngâm một lát, nói, “Liệu có khả năng là thế này, hung phạm nghe thấy Chu Phượng khiếu nại, ý thức được chuyện mình đổi người không hề kín kẽ như vậy, trùng hợp lúc ấy kế hoạch Tập Tranh có vấn đề, hắn mượn gió bẻ măng kéo vụ án này vào – cho người ta một ấn tượng vô thức, Tiền Trình là đối tượng bị trả thù, vậy nên hắn chính là hung phạm, sau đó mọi người sẽ theo suy nghĩ ban đầu, không truy xét kỹ càng nữa.”

Tiêu Hải Dương nhảy bật lên: “Vậy tức là vụ án mưu sát Dư Bân chồng Chu Phượng, là do nội gian trong Cục công an năm ấy bố trí!”

Lạc Văn Chu: “Đi điều tra những người khi còn sống Dư Bân từng tiếp xúc, trường học, học sinh từng dạy, các nơi đã đi qua.”

Tiêu Hải Dương nhảy bật dậy.

Lúc này, một cảnh sát khác hỏi: “Đội trưởng Lạc, nội gian năm đó đã có đối tượng hoài nghi rồi phải không? Chúng ta có cần đi theo dõi không?”

Lạc Văn Chu còn chưa kịp nói gì, Phí Độ lại thoáng nhìn đồng hồ.

“Tạm thời chưa cần,” Phí Độ nói, “Đến giờ rồi, sẽ có người đi.”

Sau khi tiễn Phí Độ, điều tra viên phụ trách hắn không khỏi quay lại xem kỹ đoạn băng theo dõi Phí Độ – thời gian rất dài, tán dóc với nhiều người khác nhau suốt mấy tiếng, tin tức ngổn ngang. Trước tiên anh ta tìm đến các đoạn liên quan tới Phan Vân Đằng, xem một lần từ đầu tới cuối, quả nhiên như Phí Độ nói, đều là các sinh viên không rõ chuyện nghe ngóng và chào hỏi, chẳng có giá trị gì. Điều tra viên hơi thất vọng, đang định bỏ cuộc, lại mơ hồ cảm thấy có chỗ nào khiến anh ta như bị hóc xương.

Khi một lần nữa sắp xếp các tin tức từ đầu đến cuối, anh ta bỗng nhiên chú ý tới cái gì, lập tức ấn dừng rồi tua lại.

Trên màn hình, trên mặt Phí Độ thoáng qua thần sắc là lạ, sau đó hắn giống như cố ra vẻ trấn tĩnh mà gửi tin nhắn thoại: “Không nghe nói, có thể có chuyện gì?”

Điều tra viên ngẩn người, lập tức mở lại lần nữa từ đầu đến cuối cuộc đối thoại của Phí Độ với “Triết Học Gia” này, sau đó gọi nhân viên kỹ thuật tới – Phí Độ không đeo tai nghe, lúc nghe tin nhắn thoại cũng không để sát điện thoại vào tai, trong thiết bị nghe trộm cũng có thể loáng thoáng nghe thấy giọng nam, sau khi thông qua kỹ thuật tăng âm lượng, tin nhắn thoại “Triết Học Gia” gửi tới nghe rõ mồn một.

Từ mấu chốt “Trương Đình” khiến điều tra viên giật mình.

Cùng lúc đó, Chu Hoài Cẩn lặng lẽ trở về nhà cũ dẫu gì cũng là người thừa kế duy nhất còn lại của nhà họ Chu, hiệu suất rất cao, đã có được tung tích trợ lý cũ của Chu Nhã Hậu ba mươi tám năm trước.