Khi ấy Tôn Hành Giả bay khỏi biển Ðông, đến núi Hoa quả. Ngó xuống thấy núi xanh như cũ, cỏ rẫm khác xưa. Coi phong cảnh buồn hơn khi trước. Bởi vì Nhị Lang Hiển thánh và bảy quái Mai Sơn đốt phá khi trước, nên tồi tệ như vầy.
Tôn Hành Giả chắc lưỡi than rằng:
- Năm trăm năm nay ta mới trở về, nhìn cảnh cũ càng thêm chua xót!
Mảng còn than thở, xảy thấy bảy tám con khỉ nhỏ, trong bụi nhảy ra, lạy Tôn Hành Giả mà nói rằng:
- Mừng Ðại Thánh gia gia mới về!
Tôn Hành Giả hỏi rằng:
- Sao chúng bây trốn nhủi? Hèn lâu mới thấy trong bụi nhảy ra?
Bầy khỉ nghe nói, khóc mà thưa rằng:
- Từ Ðại Thánh đi rồi, chúng tôi bị người ta săn bắn! Cung to ná mạnh, chó dữ ó hung. Nên chúng tôi phải ẩn mình chớ cự không lại. Nay nghe tiếng Ðại Thánh nên mừng rỡ nhảy ra.
Tôn Hành Giả hỏi rằng:
- Họ săn bắn chúng bây mà chi?
Bầy khỉ thưa rằng:
- Kẻ săn bắn độc dữ lắm. Hễ chết thì nó ăn thịt, bằng sống thì nó tập đi hát mà lấy tiền.
Tôn Hành Giả nổi giận mà hỏi rằng:
- Vậy chớ ai cầm quyền trong động?
Bầy khỉ thưa rằng:
- Có hai vị Mã, Lưu nguyên soái, và hai vị Bôn, Ba tướng quân.
Tôn Hành Giả nói:
- Chúng bây vào báo tin cho rõ, nói có ta về.
Khi ấy Tứ hầu nghe báo rất mừng, vội vàng ra nghinh tiếp, Tôn Hành Giả vào ngồi giữa động.
Bầy khỉ lớn nhỏ đồng lạy mừng. Rồi thưa rằng:
- Chúng tôi nghe Ðại Thánh gia gia khỏi nạn, theo bảo hộ Ðường Tăng đi thỉnh kinh, sao nay lại về núi?
Tôn Hành Giả nói:
- Chúng bây không rõ: Ðường Tam Tạng chân chất quá, chẳng biết kẻ hiền ngu. Ta ráng sức bình sanh, giết yêu tinh mà dẫn lộ. Tam Tạng nghe lời dèm siễm, chê ta hung dữ nên đuổi về. Có viết tờ từ rõ ràng, chẳng dùng ta nữa!
Bầy khỉ vỗ tay cười lớn nói rằng:
- May lắm, may lắm! Ðại Thánh làm Hòa Thượng có ích chi? Thà về đây vui chơi với con cháu.
Nói rồi, dọn rượu nước dừa mà đãi Ðại Thánh.
Tôn Hành Giả nói:
- Khoan uống rượu đã. Chẳng hay mấy bữa chúng đi săn một kỳ?
Mã, Lưu thưa rằng:
- Ngày nào nó cũng săn bắn, một lát nữa chắc chúng nó đến đây.
Tôn Hành Giả truyền bấy khỉ gom đá cục đá hòn, chất đống trên chót núi, rồi vào động trốn đi.
Giây phút thấy phía Nam xáng mã la đánh trống, cả ngàn nhân mã cần khí giới và dẫn muông đem ó đi săn.
Tôn Hành Giả nổi giận câm gan, đợi chúng nó lên núi, liền hớp một hơi bên hướng Tốn, thổi ra làm bảo tố ầm ầm. Ðá lỡ cát bay nhân mã bị bể đầu chết hết.
Tôn Hành Giả vỗ tay cười rằng:
- Vui lắm, vui lắm! Từ khi ta theo Tam Tạng, ngày nào thầy cũng khuyên ta rằng: Làm lành mãn kiếp lành chưa đủ, ở dữ một ngày dữ có dư. Thiệt lời ấy phải lắm. Ta theo thầy giết ít con yêu; thầy gọi là làm dữ. Bữa nay về xứ một lát, mà giết loài săn bắn cả ngàn.
Nói rồi truyền bầy khỉ cởi quần áo người chết mà bận. Lột da ngựa mà đóng giày, lấy khí giới mà dùng.
Rồi dựng cờ đề mười bốn chữ như vầy: Trùng tu Hoa quả sơn, phục chỉnh Thủy Liêm Ðộng, Tề Thiên Ðại Thánh (Nghĩa là Tề Thiên Ðại Thánh khôi phục động Thủy liêm, sửa sang núi Hoa Quả).
Từ ấy sắp sau, ngày ngày cũng nhóm yêu thâu quái, bữa bữa hằng cắt cỏ vận lương. Lo trồng hoa quả như xưa.
Thiên hạ thấy cờ, đều không dám lên núi.
Tôn Hành Giả ăn chơi thông thả, vui biết chừøng nào.
Nói về Tam Tạng từ đuổi Tôn Hành Giả thì lên giục ngựa, đi với Bát Giới, Sa Tăng. Bát Giới thay mặt cho Tề Thiên, dồn đồ đạc Sa Tăng gánh hết.
Khi ấy ba thầy trò đi khỏi núi Bạch Hổ, xảy thấy một cụm rừng bá tòng rậm rịt, mây sắn bịt bùng.
Tam Tạng nói:
- Hai trò phải coi chừng vì đường rừng sầm uất.
Bát Giới nghe nói, cầm Ðinh ba đi trước dẫn đường. Tam Tạng đi tới mé rừng, trong lòng đã đói.
Liền nói với Bát Giới rằng:
- Ta đã đói lòng, ngươi chịu khó xin cơm đỡ dạ.
Bát Giới thưa rằng:
- Xin thầy xuống ngựa ngồi nghỉ đặng lão Trư đi xin cơm.
Tam Tạng y lời, Sa Tăng mở gói đồ, đưa cái Bình bát.
Bát Giới xách đi hơn mười dặm, không thấy một cái nhà.
Hùm beo chẳng thiếu gì, mà người ta thì không gặp.
Bát Giới đi một hồi mệt quá, nghĩ lại ăn năn rằng:
- Hồi trước có Hành Giả, thì việc nầy ta khỏi mất công, bởi mình nói dèm siễm cho thầy đuổi đi nên nay phải chịu cực.
Thiệt là:
Nuôi con mới biết ơn cha mẹ,
Ăn thép nào hay giá quế châu!
Khi ấy Bát Giới đi xin chẳng đặng cơm, thì kiếm chỗ bóng cây mà nằm ngủ.
Nói về Tam Tạng trông hết sức, không thấy Bát Giới về. Chẳng biết cớ nào nóng tai máy mắt, liền nói với Sa Tăng rằng:
- Sao Ngộ Năng đi lâu quá, trời chiều mà chưa thấy về? Nhắm lại chỗ nầy ngủ không tiện, phải tìm chốn khác mới xong.
Sa Tăng thưa rằng:
- Xin thầy cho tôi đi kiếm Bát Giới.
Tam Tạng nói:
- Phải.
Sa Tăng cầm bửu trượng ra đi.
Còn Tam Tạng ngồi một mình trong rừng buồn bực, liền đi dạo giải khuây. Coi có đường mòn, chắn nhà người gần đó. Mảng xem phong cảnh, đi một hồi không nhớ đường xưa. Ngó thấy bên phía Nam chiếu hào quang, coi lại là cái tháp; bởi mặt trời chiều nên giọi bóng, vì trên đảnh tháp bằng vàng.
Tam Tạng nói:
- Mình có lời nguyện: Gặp chùa thắp hương, gặp tháp thì quét bụi, hễ có tháp chắc có am chùa. Vả lại chốn nầy không ai đi, chẳng lo sự lấy đồ dắt ngựa. Thà tìm vào đó mà nghỉ, sau hai trò kiếm thét cũng đến đây.
Nghĩ rồi tới cửa ngõ kia, bước vào gần tháp. Thấy ngoài cửa tháp có treo rèm cửa bông, liền khoát rèm bước vô thấy có cái giường bằng đá. Người nằm ngủ trên giường mặt xanh nanh bạc.
Tam Tạng biết là yêu quái hồn vía đã lên mây, liền thối lui lại mà chạy.
Khi ấy chúa yêu giựt mình thức dậy hỏi tiểu yêu rằng:
- Ai chạy ngoài rèm đó?
Tiểu yêu dòm rồi báo rằng:
- Hòa Thượng trắng trẻo lắm, chắc là thịt mềm.
Chúa yêu cười hả hả nói rằng:
- Ấy là ruồi kề lưỡi cóc, chuối đút miệng voi. Chúng bây bắt nó cho ta, đừng để chạy mất đi uổng lắm!
Tiểu yêu vâng lệnh, theo bắt Tam Tạng dẫn vào.
Tam Tạng chấp tay làm lễ.
Chúa yêu hỏi rằng:
- Ngươi là Hòa Thượng ở đâu? Ðến chuyện chi phải nói cho thiệt?
Tam Tạng nói:
- Tôi là sãi nước Ðại Ðường, vâng lệnh Hoàng Ðế đi kinh Tây vức. Ðến đây quét tháp, chẳng ngờ làm lỡ giấc ngủ của ngài. Xin rộng dung thứ tội. Nếu tôi thỉnh kinh về nước, thì lập miễu mà thờ ngài.
Chúa yêu cười sằng sặc mà nói rằng:
- Ta cũng nghi là Ðường Tăng, thiệt quả như vậy! Bởi ngươi tới số, mới vào nạp thịt cho ta. Ðố chạy đâu cho khỏi.
Nói rồi truyền tiểu yêu đem Hòa Thượng buộc tại cây thung định hồn.
Giây lát Chúa yêu cầm gươm bước lại hỏi rằng:
- Hòa Thượng nói cho thiệt. Ði một bọn mấy người, không lẽ một mình mà đi xa như vậy?
Tam Tạng thưa rằng:
- Tôi không dám nói giấu Ðại vương. Có hai người học trò là Sa Tăng và Bát Giới, đều đi xin cơm chưa về. Còn bỏ trong rừng một gánh đồ, với con ngựa bạch.
Chúa yêu nói:
- May lắm! Ba thầy trò ngươi với con ngựa kim, ta ăn đủ một bữa.
Nói rồi truyền tiểu yêu rằng:
- Chúng bây đóng cửa ngõ lại, và coi chừng có hai người học trò kiếm thầy thì vào báo lại. Ðể thầy cả làm cu mồi. Bắt đặng thầy con, sẽ nấu hết mà ăn cho thẳng bữa. Tiểu yêu vâng lệnh.
Nói về Sa Tăng đi hơn mười dặm đường không thấy nhà ai hết thảy, liền đứng trên gò cao ngó xuống, nghe giữa mé sông có tiếng người. Bước xuống mà coi, thì là Bát Giới ngủ mê đương mớ. (Người tâm phúc của Tam Tạng).
Sa Tăng nắm tai xách dậy mà trách rằng:
- Thầy sai đi xin cơm lại kiếm đường mà ngủ.
Bát Giới giựt mình hỏi rằng:
- Chừng nầy là chừng nào vậy?
Sa tăng nói:
- Thầy dặn có cơm hay không cơm cũng về, anh với tôi đi kiếm chỗ cho thầy ngủ. Bát Giới rảy tai dụi con mắt, đi về với Sa Tăng.
Ðến cụm rừng thấy con ngựa với gánh đồ, không biết thầy đi đâu mất!
Sa Tăng phàn nàn rằng:
- Cũng bị đi kiếm anh, nên yêu bắt sư phụ.
Bát Giới cười rằng:
- Ðừng có kiếm chuyện nói xàm. Chốn nầy phong cảnh tốt tươi, lẽ nào có yêu quái. Chắc thầy ngồi một mình buồn bực, nên đi dạo trong rừng. Ði kiếm một hồi phải gặp.
Khi ấy hai anh em, kẻ gánh đồ, người dắt ngựa, cứ đi theo đường mòn.
Xảy thấy bên Nam có cái tháp vàng, chiếu hào quang sáng giới.
Bát Giới nói:
- Chắc thầy vào tự kiếm cơm, chúng ta cũng vào ăn cho gặp bữa.
Sa Tăng nói:
- Sư huynh! Ðừng có định chừng không chắc, tới nơi mới biết kiết hung.
Hai người tìm vào đến cửa ngõ. Thấy trên ngạch có treo tấm đá, đề sáu chữ lớn rằng: Hoản Tử sơn, Ba Nguyệt động.
Sa Tăng nói:
- Như vậy núi nầy tên Hoản Tử, động Ba Nguyệt là chỗ yêu tinh. Không phải chùa chiền chi hết. Nếu thầy bị nó bắt, thì phải lập kế cứu ra.
Bát Giới nói:
- Ðể hỏi thăm tin cho biết đã.
Nói rồi cầm đinh ba giá lên mà kêu cửa.
Tiểu yêu xem thấy chạy vào báo rằng:
- Gặp mối rồi, mặc sức mua bán!
Chúa yêu hỏi rằng:
- Mối nào đó?
Tiểu yêu thưa rằng:
- Có Hòa Thượng mỏ dài tai lớn, và một ông sãi mập mà đen, đồng đứng ngoài kêu cửa.
Chúa yêu mừng rỡ nói:
- Chắc là Sa Tăng với Bát Giới, đồng đến mà kiếm thầy. Tuy vậy mặc lòng, phải đề phòng mới đặng.
Nói rồi nai nịt, cầm siêu đao xốc ra.
Khi ấy Sa Tăng, Bát Giới đương đứng ngoài ngõ mà đợi, thấy chúa yêu diện mạo dữ dằn, mặt mũi xanh lè, tóc râu đỏ hoét.
Ấy là chúa động Huỳnh Bào.
Huỳnh Bào hỏi lớn rằng:
- Hai Hòa Thượng ở đâu, dám đến cửa ta mà kêu gọi?
Bát Giới nói:
- Chúng ta là học trò Tam Tạng, thầy ta là Ðường trào ngự đệ, vâng sắc chỉ đi thỉnh kinh. Có ở trong động thì đưa ra cho mau, kẻo ta đập cái đinh ba mà sập động. Huỳnh Bào làm mặt vui vẻ, truyền tiểu yêu mở ngõ, rồi cười mà nói rằng:
- Ngỡ là ai đến đây hàn hung, chẳng ngờ hai thấy đi kiếm Ðường hòa thượng. Khi nãy ngài dạo đến, tôi đãi cách trọng thể. Ngài đương ăn bánh bao nhưn thịt người ta. Vậy mời hai thầy vào động tôi mà uống nước luôn thể.
Bát giới ngỡ thiệt muốn vô, Sa Tăng kéo lại nói rằng:
- Anh ôi! Ấy là nó nói gạt, lẽ nào thầy ăn bánh thịt người.
Bát Giới nghe qua mới nghỉ lại, liền đập một đinh ba.
Huỳnh Bào đỡ rồi đánh lại.
Hai người đằng vân hổn chiến Sa Tăng bỏ ngựa, cầm bữu trượng nhảy lên trợ lực với Ngộ Năng.
Ðánh hèn lâu không ai thắng bại.