Khi Thẩm Bách đã ra về, trong thư phòng chỉ còn lại Dương Nguyên Khánh và Thẩm Xuân. Thẩm Xuân năm nay khoảng 30 tuổi, dáng người bậc trung, tính tình trầm ổn, y là một trong 18 người thuộc dòng dõi con cháu quý tộc tòng quân ở Đôn Hoàng vào năm Đại Nghiệp thứ tư, là con trai trưởng của Thẩm thị ở Đôn Hoàng. Sau khi nhập ngũ tám năm, y lần lượt nhậm các chức Huyện úy huyện Đại Lợi, Khải tào tham quân sự tổng quản phủ Phong Châu, hiện là Ký thất tham quân sự tổng quản phủ Tấn Châu, thay Dương Nguyên Khánh xử lý các công văn trọng yếu, là tâm phúc của hắn.
Trong lúc tiếp kiến Thẩm Bách, Dương Nguyên Khánh luôn tỏ thái độ trầm tư, khi Thẩm Bách đi rồi, Thẩm Xuân lên tiếng, y có chút lo lắng nói:
- Tổng quản, tôi đang lo Thẩm gia không chịu từ bỏ quận Đôn Hoàng, dù gì cũng đã tận lực hai chục năm, nhiều người trẻ tuổi không còn muốn trở về Giang Nam nữa.
- Ta biết chứ, cũng không cần toàn bộ Thẩm gia rời khỏi Đôn Hoàng, thực ra, ta chỉ định đưa một bộ phận Thẩm thị trở về.
Dương Nguyên Khánh cười, vỗ vai y, nói:
- Thật ra, ta gọi ngươi đến không phải vì chuyện này, ta muốn điều ngươi đi làm Thái Thú quận Đôn Hoàng.
Thẩm Xuân sửng sốt, bảo y đến Đôn Hoàng làm Thái Thú, y chưa từng nghĩ tới, suy nghĩ một lúc, y mới chần chừ nói:
- Lẽ nào Đôn Hoàng vẫn chưa thuộc về triều Đường hay sao?
- Vẫn chưa!
Trong mắt Dương Nguyên Khánh bỗng léo lên một tia hy vọng. Ban đầu hắn cũng cho rằng quận Đôn Hậu đã bị triều Đường chiếm đóng, nhưng mấy ngày trước hắn mới nhận được thư từ Đôn Hoàng,, khiến hắn lại thêm hy vọng.
- Hiện tại Thái Thú Lý Triệu Cẩm ở Đôn Hoàng là tộc đệ của Lý Quỹ, y vẫn khống chế quận Đôn Hoàng và Y Ngô, trong tay có gần mười lăm ngàn quân đội. Ta cứ nghĩ y đầu hàng triều Đường nhưng không phải, y và triều đình còn chút mặc cả, bởi triều đình không chấp nhận yêu cầu của y, y muốn được lãnh chức Đôn Hoàng Vương. Triều Đường giờ đang tập trung tinh lực đối phó Tây Tần, xong xuôi rồi họ mới quay lại chinh phạt Lý Triệu Cẩm. Vì thế, chúng ta nhất định phải ra tay trước triều Đường, đoạt được quận Đôn Hoàng và Y Ngô.
Dương Nguyên Khánh đi đến bức tường bên trái, kéo tấm rèm che tường ra, ngay lập tức lộ ra một tấm bản đồ. Thẩm Xuân giờ mới để ý, đây đích thị là bản đồ Tây Vực.
Dương Nguyên Khánh đi đến trước bản đồ, khẽ thở dài, nói:
- Năm Đại Nghiệp thứ tư, ta phụng mệnh chinh phạt Y Ngô, bắt đầu mở rộng lãnh thổ phía tây cho Đại Tùy, sau đó lại thành lập nên các quận Tây Hải, Hà Nguyên, Thả Mạt, Thiện Thiện và Y Ngô ở Tây Vực, hiện tại năm quận này đều không nằm trong tay Đại Tùy.
Nói đến đây, Dương Nguyên Khánh nhặt lên một cành gỗ chỉ về hướng quận Thả Mạt và Thiện Thiện:
- Hai quận này hiện đang bị một người tên là Ngụy Quy chiếm đóng, ngươi có biết là y là ai không?
Thẩm Xuân lắc lắc đầu:
- Thuộc hạ không biết!
- Ta cũng vừa mới được biết chuyện này, quả là một chuyện ngoài sức tưởng tượng, “Ngụy Quy” này chính là Nguyên Hoằng Tự không rõ tung tích chạy trốn đến quận Tây Hải.
Dương Nguyên Khánh thở dài, nói:
- Ai cũng nghĩ y chết rồi, nhưng thực ra y lại vượt qua được sa mạc Qua Bích (sa mạc Gobi – BTV), chiếm lĩnh được thành Thảt Mạt, rồi năm vừa đây còn chiếm cả thành Thiện Thiện. Dưới trướng y có khoảng sáu nghìn quân đội, rõ ràng mục tiêu kế tiếp của y chính là Đôn Hoàng, hay cũng có thể là Y Ngô, tình hình Tây Vực không hề yên ổn chút nào!
Thẩm Xuân bỗng cảm thấy một áp lực lớn đè lên vai, Dương Nguyên Khánh đã bổ nhiệm y đi làm Thái Thú, nhưng y dựa vào cái gì mà đi cướp Đôn Hoàng, cậy vào những thế gia đó sao? Bọn họ cũng là cỏ đầu tường (thành ngữ - ý nói không thể tự làm chủ, ngả theo chiều gió - BTV), khi Lý Quỹ làm chủ chính trị thì ủng hộ Lý Quỹ, hiện tại muốn họ quay sang ủng hộ Bắc Tùy, trừ phi Bắc Tùy có thể tỏ rõ sự hùng mạnh ở quận Đôn Hoàng, bằng không những thế gia đó vẫn rụt đầu không chịu chui ra.?
Dương Nguyên Khánh hiểu được sự lo lắng của y, hắn cười cười, giải tỏa nghi hoặc:
- Yên tâm, ta sẽ không để ngươi đơn phương độc mã lên đường, ngươi sẽ đi cùng Tô Định Phương dẫn ba nghìn kỵ binh đến đó. Hơn nữa tại Đôn Hoàng, Y Ngô đều có một số người phe ta ở đó, đều là những người quyền cao chức trọng, bọn họ sẽ giúp đỡ ngươi và Tô Định Phương đoạt được quận Đôn Hoàng và Y Ngô.
Thẩm Xuân yên lặng gật đầu, tuy trong lòng có chút lo lắng, im lặng một lúc, y nói:
- Vậy khi nào thuộc hạ có thể xuất phát?
- Sáng mai xuất phát!
Ngày đầu tiên khoa thi cử kết thúc, đám sĩ tử quay trở lại trong thành, đem đến sức sống mới cho thành Thái Nguyên, làm nơi đây càng trở nên nhộn nhịp.
Trên đường, có một tên sĩ tử là Chử Toại Lương đang thong dong chạy về đường Bích Phượng, đây chính là một đường phố lớn tại Thái Nguyên, hai bên đường cửa hàng tấp nập, buôn bán sôi nổi, nhà trọ, tửu quán có đến hơn mười quán. Chử Toại Lương chạy một mạch đến nhà trọ Tấn Trung, mặc dù cái tên nghe có vẻ uy nghi, nhưng thực tế chỉ là một quán trọ nhỏ, Chử Toại Lương liền xông thẳng vào bên trong.
- Cha!
Trước cửa phòng là một người đàn ông trung niên hơn năm mươi tuổi, ông ta chính là phụ thân của Chử Toại Lương, Chử Lượng, thấy con trai đã về, ông ta mỉm cười phúc hậu:
- Tiểu tử thối, sao con về nhanh vậy? Có phải con thi không được nên nộp giấy trắng phải không?
Chử Toại Lương gãi đầu cười nói:
- Không phải đâu thưa cha, con thi rất khá, riêng phần thiếp kinh con rất tự tin có thể được trọn điểm, ngày mai thi sách luận, con cũng có lòng tin.
- Nếu con đã tự tin như vậy thì không cần phải ôn tập sớm, chúng ta sẽ đi uống một chén.
Chử Lượng quê gốc tại Dương Địch, sau du lịch đến quận Dư Hàng, tiếng lành đồn xa, được Trần Hậu Chủ phong làm quan, sau khi triều Trần diệt vong ông ra làm quan cho triều Tùy, lần lượt đảm nhiệm chức học sĩ Đông cung, Bác sĩ Thái Thường (chức quan quản lý việc tế tự của Thái Thường Tự - BTV). Trong sự việc Dương Huyền Cảm tạo phản, ông bị liên lụy, sau đó bị cách chức xuống làm Tư hộ quận Tây Hải. Sau khi Tiết Cử khởi binh, ông ta được phong chức Hoàng môn thị lang của nước Tây Tần. Ông không vừa mắt Tây Tần, rồi lại cáo quan, mang theo con là Chử Toại Lương đến Trường An, vừa lúc nơi này bạo phát vụ án Đồng Quan, làm Chử Lượng có chút thất vọng. Ông lại đi vòng đến Thái Nguyên, còn Chử Toại Lương liền báo danh tham gia khoa cử, lạ thay, ở đây người ta không kiểm tra hộ tịch, cho dù là nô lệ chạy trốn cũng có thể tham gia, vì thế, Chử Lượng liền quyết định ở lại Thái Nguyên yên lặng quan sát thế cục bắc Tùy.
Hai cha con đi vào một tửu quán gần đó, tên là Bích Phượng, một nơi lớn nhất trên đường Bích Phượng., Lúc này các sĩ tử đều tụ tập đến đây làm việc buôn bán trong quán càng lúc càng bận rộn, hai cha con đi lên lầu hai, vừa lúc có một vị khách rời đi, khiến cho hai cha con may mắn có được một chỗ ngồi đẹp cạnh cửa sổ.
Hai người ngồi xuống, một tiểu nhị nhanh chóng lại gần đó, cười nói:
- Quan khách dùng gì ạ?
- Có món gì hay loại rượu nào đặc biệt không?
Chử Sáng cười hỏi.
- Có món đứng đầu danh mục quán tôi là cá chép Phần Thủy kho, rượu nho Đại Lợi năm năm, ngay cả Trường An cũng chưa được uống, hơn nữa lại không đắt, chỉ cần ba xâu tiền, đảm bảo quan khách sẽ no say trở về.
Chử Lượng cười lớn, nói:
- Được rồi, vậy ngươi tự liệu lấy cho đủ ba xâu tiền đi! Để hai cha con ta được ăn no say!
- Cha, chỉ một bữa cơm mà hết ba xâu tiền, như thế có xa xỉ quá không?
Do vốn biết tính cha mình cần kiệm, tự dưng ông phóng khoáng như vậy, Chử Toại Lương có chút khó hiểu.
Chử Lượng vuốt râu, cười mỉm, nói:
- Lâu lắm rồi mới đi ăn bên ngoài, không sao cả!
- Mà cha ơi, con kể cha chuyện này, hôm nay, trước khi thi, người ta tuyên bố một chuyện...
Chử Toại Lương liền kể về việc có thể học ở Quốc Tử Học, Chử Lượng nghe xong, thở dài nói:
- Một tháng cấp năm đấu gạo, tám xâu tiền sao? Chà! bắc Tùy quả thực không tiếc vốn bỏ ra!
- Cha, con thấy bắc Tùy không tệ đâu! Ít nhất thì cách họ đối xử với các sĩ tử rất được, còn triều Đường thì đâu làm được chuyện này. Riêng năm đấu gạo, tám xâu tiền cũng có thể nuôi cả gia đình, vì thế mà bây giờ nhiều sĩ tử chỉ cần lo tu chí học hành, không cần lo chuyện làm lụng vất vả, chỉ với điểm này thôi cũng đã đủ để thu phục lòng sĩ tử.
Chử Toại Lương vô cùng phấn khởi, y cảm thấy vấn đề không phải ở chỗ triều đình có giàu mạnh hay không, mà là triều đình có xem trọng lòng người đọc sách hay không. Không có tài lực thì có thể cấp ít một chút, chẳng hạn như một đấu gạo hay hai xâu tiền, đây cũng là một phần tâm ý, trong thiên hạ chỉ bắc Tùy mới có thể làm được điều này.
- Con cảm thấy nếu cứ như vậy, dù có thi đậu vào Quốc Tử Học hay không, thì vẫn có hơn hai mươi ngàn sĩ tử một lòng đi theo bắc Tùy. Còn tấm da dê kia nữa, tuy nhỏ nhưng đối với một người sĩ tử nghèo khó quả là một trợ giúp lớn, sao cha lại không chịu cống hiến cho bắc Tùy?
- Ta đâu nói sẽ không dốc sức cho Bắc Tùy, chỉ là ta đang quan sát, rốt cuộc là triều Đường hay bắc Tùy có thể khiến ta lưu lại.
- Nhưng cha à...
Chử Toại Lương hạ giọng nói:
- Con đã quyết định rồi, con sẽ theo Bắc Tùy, nhưng nếu cha lại chạy tới triều Đường, chẳng phải chúng ta sẽ trở thành kẻ thù sao?
- Cái thằng bé này, quả nhiên là đã kiên quyết ở lại ắc Tùy rồi, được rồi! Để ta suy nghĩ lại.
Lúc đó, có hai tên tiểu nhị bưng đồ ăn và rượu ra, nhanh chóng xếp lên bàn, có hơn mười món ăn, lại thêm một bình rượu nho thượng đẳng. Chử Toại Lương ngây ngẩn cả người, ở Trường An, từng ấy đồ ăn ít nhất phải hết mười xâu tiền, chưa kể tiền rượu, nếu tính tiền rượu thì bình rượu nho này giá đến mười xâu tiền. Một lúc sau, y ngờ vực hỏi tiểu nhị:
- Có thật tất cả chỉ hết ba xâu tiền?
Tiểu nhị nghe tiếng nói biết là người xứ khác, liền cười giải thích:
- Đương nhiên rồi, bất quá thì chúng tôi phải thu tiền mới, còn như loại tiền vải mỏng hơn giấy ở Lạc Dương, chúng tôi không thu.
Chử Lượng tuy đã đến Thái Nguyên mấy ngày, nhưng ông ta chỉ quanh quẩn trong nhà trọ, chuyên dùng bạc, nên khi nghe đến tiền mới, ông tò mò, hỏi:
- Tiền mới là gì vậy?
- Là loại tiền này!
Tiểu nhị rút từ túi bên hông một đồng tiền vàng óng, đặt lên bàn:
- Đây! Cái này là tiền Khai Hoàng Ngũ Chu mới, mặt trái đúc chữ Phong Châu Quan hoặc bắc Tùy Quan, loại tiền này đến chín phần là đồng,. Hiện tại ở Thái Nguyên, các cửa hàng cơ bản chỉ thu loại tiền này, tôi còn nghe nói ở quận Thượng Đảng, Trường Bình và quận Giáng đang bắt đầu chỉ thu loại tiền này thôi, không còn nhận tiền cũ trước kia nữa!
Chử Lượng nhướn mày hỏi:
- Vậy những đồng tiền trước đây giờ phải làm sao?
- Có thể đến cửa hàng Để (nơi cung cấp ký gởi giao dịch, cư trú, chất hàng của thương gia từ thời Đường - BTV) hoán đổi, ngay tại nha huyện cạnh đây, tuy nhiên nếu đổi tiền vải thì có chút thiệt thòi.
Chử Lượng cầm đồng tiền lên, híp mắt nhìn, một lúc sau, ông ta cảm thấy loại tiền này so với tiền cũ thì lớn hơn, dày hơn, chữ viết thì rõ ràng, mà còn nặng hơn nữa, đây đích thị là một đồng tiền tốt. Ở Trường An chuyện tiền tệ vẫn còn nhiều hỗn loạn, trên thị trường loại tiền nào cũng có, tuy vậy ông ta vẫn thắc mắc, lại hỏi tiểu nhị:
- Vậy ngộ nhỡ có người làm giả tiền thì sao? Như lượng đồng chỉ còn 7 phần, nhìn sơ cũng khó nhận ra được.
- Làm giả ư?
Tiểu nhị nhếch miệng, liền chỉ về hướng nam thành, cười lạnh, nói:
- Cửa thành nam treo hơn năm mươi chiếc đầu người, đều là kết cục của những kẻ làm tiền giả cả, cả nhà già trẻ gái trai đều bị tịch thu tài sản, kẻ phạm tội thì bị giết, đoạn tử tuyệt tôn đó!