Ngôi nhà yên ắng, đặt cuốc dựa vách chòi tạm, nhìn phía rạch nhỏ bên hông nhà là ba mẹ con đang mài dao, lưỡi liềm trên tảng đá. Ông bước xuống bếp thì thấy mấy đứa nhỏ nằm ngủ trên sạp. Hơn nửa tháng bận rộn, tụi nhỏ cũng mệt, cả nhà đều gầy đi, đen hơn.

– Kêu em dậy, ngủ nữa mặt trời đè.

Nương nói Cúc tỷ, người xưa rất ít ngủ ban ngày, chỉ có người bệnh mới ngủ ngày, họ hay nói ‘mặt trời đè’ để hù trẻ em không cho ngủ.

Mấy đứa nhỏ bị kêu dậy lơ ngơ một chút rồi tỉnh. Mai rửa mặt, pha một bình mật ong với nước ấm, bỏ thêm ít gừng cho cả nhà uống. Nước này uống vào đang mệt cũng khoẻ ngay, nhưng con nít không được uống nhiều.

– Ngon, tỷ pha nước ngon.

A Phúc liếm mép như mèo ăn vụng. Cả nhà ngồi thảnh thơi uống nước mật ong, nhìn nắng chiều đang dịu, chỉ trong chốc lát mà cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc.

Bìm bịp kêu nước lớn rồi. Gió thổi vách lá xào xạc, mùi lá mới chưa kịp khô thoang thoảng.

Thịt cúng lúc sáng mang về làng chài, để lại một ít kho chung với cá, chiều nay ăn cơm trứng luộc, cá kho và canh khoai mỡ nấu tôm. Món canh mới lạ, có tôm băm nhuyễn nên cũng hấp dẫn, ăn cơm chan canh dễ nuốt.

Khi trời sắp tối, cả nhà háo hức mang theo ống tre, bình đất đi lấy nước thốt nốt. Tính từ lúc trưa đến giờ chỉ gần hai canh giờ, nước sẽ không nhiều nhưng để qua đêm nay nước sẽ chua.

Như Mai đoán, mỗi cây chỉ được gần nửa ống tre, cả sáu cây được hơn nửa bình. Vội vàng về nhà lấy nồi, bắc bếp. Mùi thơm nước thốt nốt thật dịu, thật mát. Đun không bao lâu thì sôi, nương bớt lửa, vớt bọt. Cả nhà ngồi trên sạp tre nghe a Phúc kể chuyện mấy ngày ở làng chài vừa nhìn nương khuấy đều nồi đường.

– Bà nội muôn vô mà không ai trông nhà. Thằng Hải nói mai mốt cho nó vô đây chơi với.

Hải là nhóc cỡ tuổi a Phúc, cháu nội của trưởng làng chài. Hai đứa nhóc hay chơi chung, chắc a Phúc khoe khoang chuyện nhà mình dựng nhà mới trong này rồi. Mấy ngày dựng nhà chắc bà nội lo lắng, trông đứng trông ngồi; nhưng bà còn ở lại coi chừng nhà cửa; vài hôm nữa thế nào bà cũng vô.

Nước cạn dần, a An không chờ được lấy cái chén xin nương một ít nước đường sền sệt. Không còn khoai ăn chung, mấy đứa chấm mút đường trông rất ngon lành. Nhấc nồi xuống, nương múc một ít đổ vào khuôn lá đã làm lúc trưa, nóng quá Cúc tỷ không cách nào gói lại được.

– Để nương.

Nương buông đũa bếp, thử gói lại, cuối cùng cũng được nhưng tay nương sắp bỏng, ửng đỏ.

– Phải khuấy cho nguội bớt mới gói được.

Cha vừa cầm đũa khuấy thay nương vừa nói. Nếu để đường nguội quá sẽ cứng lại thành cục không gói thành đòn được. Hay là ‘rộng’ vô chậu nước lớn cho mau nguội.

– Ừ, cái này được, nguội nhanh hơn.

Loay hoay một lúc thì cũng gói xong hết đường, mệt nhưng ai cũng vui, sáng mai là có đường rồi. Mấy đứa nhỏ lấy muỗng cạo lớp đường hơi khét dưới đáy nồi, bỏ vô chén để dành. Đường cháy dưới đít nồi này hơi sẫm màu hơn so với lớp trên nhưng ngọt hơn.

Cuối mùa hè trời nóng bức, lâu lâu mới có cơn gió nhẹ thổi qua vách lá luồn vào nhà. Dần về sang mát mẻ hơn, ngủ cũng sâu hơn. Sáng dậy đầu tiên là chạy xuống bếp nhìn mấy gói đường, nương và Cúc tỷ đã ngồi trên sạp tre mở từ từ lớp lá thốt nốt.

‘Thành công rồi’ Mai reo trong lòng.

Cả nhà cười vui vẻ, Mai lăn qua lăn lại đòn còn nguyên, dài hơn gang tay, to cỡ bắp tay cô; nặng chưa tới nửa cân (1 cân = 0.604kg; 1 lạng = 37.8g; 1 cân = 16 lạng). A Phúc chấm ăn chén đường cháy tối qua. Gương mặt cha giãn thành nét cười, đi lấy ống tre, bình đất nói:

– Ta đi lấy nước, rồi ra ruộng. Qua một đêm chắc được nhiều hơn. Nàng và a Cúc nấu xong hẳn ra.

– Được.

A An, a Phúc hớn hở rửa khoai, lựa đậu. A Vĩnh nhóm bếp, rửa nồi. Nương đồng ý nấu chè đậu ‘đãi’ cả nhà hôm nay. A Bình cười cười nhìn Mai, ánh mắt lấp lánh, chỉ thiếu đưa ngón cái khen ngợi. Hắn cũng đi lấy lưỡi liềm chuẩn bị theo cha ra ruộng làm cỏ.

Cha trở về không giấu được vui cười trên mặt. Hai cái bình mang theo đều gần đầy, nước sóng sánh toả hương thơm dìu dịu. Cúc tỷ nhanh nhẹn đổ nước thốt nốt vào nồi, để cặn lóng riêng. Tối qua gói được hai đòn đường, hôm nay chắc được sáu bảy đòn.

Cha ăn vội chén cơm rồi vác cuốc ra ruộng, mấy anh em Mai cũng theo ra. Nương ở lại cùng Cúc tỷ nấu đường, thêm bếp nấu chè đậu xanh khoai lang bên cạnh. Tối qua Cúc tỷ đã biết cách làm nguội, gói thành đòn nên nương cũng đi ra ruộng, để một mình tỷ ấy làm.

Nhà nông thì việc trên ruộng là quan trọng nhất, huống chi nhà Mai đang chạy đua với ông trời; phải làm cỏ, cuốc đất xong trước khi trời mưa mới được.