Nhìn thấy một đám nam sinh nghe đề tài Đường Vũ ngủ trưa mà hai mắt rực sáng, Tô Xán muốn rời bục giảng tát cho mỗi tên một cái, vì thế gật đầu nói trong tiếng la ó bất mãn:

- Cám ơn bạn, vậy là đủ rồi.

Đồng Đồng che miệng cười khúc khích:

- Hai người kẻ hát người khen, phu thê hợp bích làm thầy Lý mặt trắng bệch rồi kìa, vợ chồng bất lương.

Đường Vũ chỉ cười, chăm chú nhìn Tô Xán chờ đợi, mới đầu cô chú ý Tô Xán vì y không giống đứa con trai khác ở bên cạnh cô là ra sức thể hiện như con công xòe đuôi, Tô Xán ít nói, ánh mắt trầm lắng nhìn mọi thứ xung quanh với sự say mê, khiến cô thấy sự đồng cảm, nhưng bây giờ cô lại thích nhất thần thái Tô Xán khi nói chuyện, nhất khi nói chuyện trước đám đông.

- Đúng như thầy Lý đã nói, các bạn đều là sinh viên vào đây với thành tích ưu tú, là tinh anh trong tinh anh các trường cao trung.

Tô Xán rời bục giảng, tay cầm micro, tay chỉ vòng quanh lớp:

- Tin rằng giai đoạn cao trung, cha mẹ, thân thích, bạn học của các bạn đều tự hào vì thành tích của các bạn, cũng nói với các bạn, các bạn là số một, bạn sẽ học ở trường tốt nhất, sẽ có việc làm tốt nhất. Cho nên các bạn từ bỏ chuyện mình thực sự muốn làm, đi làm chuyện để được mọi người thừa nhận.

Đa phần gật đầu, bọn họ chưa bao giờ nghĩ lại cuộc đời của mình, luôn sống vì làm hài lòng cha mẹ, hài lòng thầy cô, không phải là từ bỏ chuyện muốn làm mà thực sự mình muốn cái gì cũng không rõ nữa.

- Vừa rồi thầy Lý nói mỗi tuần có 20 tiết, các bạn cũng phải hoàn thành nhiệm vụ học tập của trường, bạn nữ kia cũng nói, có khi một ngày 11 – 12 tiết học, bận rộn chạy hết từ giảng đường ngày tới giảng đường khác... Vội vội vàng vàng.. Chẳng qua vì hoàn thành nhiệm vụ học tập, kiếm điểm học phần, mà không phải vì giáo dục, không phải vội vàng hưng phấn đi hấp thu kiến thức.

Đường Vũ hơi bĩu môi, như muốn nói đừng có mà chụp mũ, cô học tập chăm chỉ, không trốn học tùy tiện, không có nghĩa chỉ nhắm vào thành tích, cô không phải mọt sách học gạo, trên lớp cô luôn biết chắt lọc cái mình cần tiếp thu, vì vậy tuy lịch học rất kín, nhưng Đường Vũ không hề vất vả.

- Cũng như thế, chúng ta tốt nghiệp xong, tranh nhau công việc tốt, để có được lương cao, lấy được vợ đẹp. Leo lên cao tầng công ty nước ngoại, bận rộn di dân, lấy hộ chiếu mỹ. Chúng ta nghe nói tới ai làm việc ở nước ngoài thì mặt đầy hâm mộ, tranh giành nhau được chú ý ở buổi tụ họp bạn bè. Chúng ta vội vàng chạy hết từ thành phố này tới thành phố khác, chúng ta theo đuổi cái gì? Cuộc đời như thế có ý nghĩa không? Chúng ta đang theo đuổi quyền lực và tiền bạc mà thôi.

Tô Xán ngồi xuống bàn học đầu tiên, đột ngột chuyển đề tài:

- Cha tôi làm món cá rất giỏi, đặc biệt là món cá sốt chua ngọt càng tuyệt vời, khối đầu bếp trong các nhà hàng cũng không bằng, nên tôi thích ăn cá, cũng hay được nghe cha tôi kể chuyện về nhiều loài cá.

Mọi người không hiểu tự nhiên Tô Xán lại nói sang chuyện cá mú, nhưng giọng nói truyền cảm, thần thái khi nói chuyện của Tô Xán rất thu hút, bất giác cả lớp im lặng chăm chú nhìn theo y.

- Vì từ nhỏ nghe cha tôi kể chuyện, tôi cũng thích cá, tình cờ tôi biết tới vị giáo sư người Việt Nam, đó là một ông già mê cá, ông ấy quanh năm suốt tháng đi khắp sông suối ở những nơi sơn cùng thủy tận, chỉ để tìm kiếm loài cá lạ chưa ai biết tới. Sinh viên của ông ấy hỏi "sao thầy vất vả đi thực địa làm gì, với kiến thức của thầy nếu ngồi ở trường, viết đề tài nghiên cứu, viết sách có phải hơn không?" Vị giáo sư già trả lời " Thầy theo đuổi đam mê, chỉ thấy vui vẻ hưng phấn thôi, đâu có thấy vất vả.". Đúng thế, vị giáo sư đó làm công việc cực kỳ có ý nghĩa, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ các nguồn gen quý, bảo tồn sự đa dạng sinh học và cả sự phát triển của nghề cá, tức là nói tầm vóc to lớn hơn, đã góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Nhưng ông ấy tuyệt đối là không phải là thành phần có nhà có xe hơi, hay "có người sống cuộc đời thượng lưu ở nước ngoài, được các công ty tranh giành, nắm thực quyền trong cơ cấu quốc gia, có người mở công ty thanh danh hiển hách".

Nói tới đó Tô Xán đứng dậy hỏi lớn:

- Người như vị giáo sư già đó có đáng được tôn trọng không?

- Có!

Một lượng lớn sinh viên bị Tô Xán diễn thuyết làm cảm nhiễm, lớn tiếng đáp lại lời y, số khác trầm tính hơn cũng ngẫm nghĩ gật đầu.

Tô Xán quay lại bục giảng, thời khắc này Tô Xán không còn dáng vẻ có chút lười biếng thường ngày, khuôn mặt bình thường nhưng nhờ giọng nói thu hút, ánh mắt đầy thần khí khiến không ít nữ sinh nhìn tới mắt long lanh, từ xâu xa trong lòng hình ảnh Tô Xán dần trùng hợp hình ảnh lý tưởng nào đó.

- Thế nhưng rõ ràng người như vị giáo sư đó lại không phải được phần đông xã hội này coi trọng, bất kể ở Việt Nam hay Trung Quốc, vì sao?

Giọng Tô Xán cao hơn, tay vung lên rất khí thế:

- Tất cả vì cơ cấu giáo dục có vấn đề, khi chúng ta đi học, cha mẹ người nhà nói, con vào trường nào, học khoa gì, liệu ra ngoài có tiền đồ không, có được công việc tốt không, có được các cô gái để ý không? Rồi khi yêu đương, bên phía nhà gái sẽ khéo léo hỏi xem chúng ta mỗi tháng kiếm bao nhiêu tiền?

- Giáo dục hàng đầu không phải là để sản xuất ra được bao nhiêu sinh viên, không phải đo đạc trường học lớn thế nào, môi trường học tập xa hoa ra sao, mà là buổi tối cuối tuần, nhìn phòng tự học có sáng đèn rực rỡ không, mỗi cá nhân có học vì tri thức, vì phong phú bản thân, vì đam mê vì lý tưởng như vị giáo sư già kia hay không?

Hai trăm sinh viên không ai phát ra tiếng động nhỏ nào, tất cả như nín thở, không khí như đóng băng.

Tô Xán nhìn quanh, cảm giác mình hưng phấn quá đà rồi, mỗi lần diễn thuyết là y thường quên bản thân đang ở trường hợp nào, cười áy náy:

- Xin lỗi, em thực sự có việc phải đi, có điều môn học bỏ dở hôm nay tới cuối tuần nhất định sẽ bù lại. Hi vọng mọi người không chửi tôi phá hỏng không khí giờ học.

Trả micro vào chỗ cũ, nhân lúc Lý Xương Long và cả lớp chưa kịp phản ứng, Tô Xán chạy khỏi giảng đường, được năm sáu mét mới nghe thấy đằng sau ồn ào như ong vỡ tổ.

…..

Khách sạn năm sao của một thành phố phát triển là nơi tụ hội chính trị, kinh tế và rất nhiều hoạt động xã giao, hoặc đơn thuần hơn chỉ là nơi một số người tới thể hiện đẳng cấp của mình.

Tô Xán đang được Lâm Quang Đống lái chiếc Bentley đưa tới một nơi như vậy.

Cái khách sạn này bề ngoài rất giống cái hộp sáng long lanh đâm vào bầu trời, mặt ngoài ốp kính hoàn toàn phản chiếu trời xanh mây trắng, cùng thành phố bao la.

Tô Xán nhìn qua cửa sổ, khách sạn chỉ còn cách bọn họ vài khu phố.

- Lão Triệu của Thục Sơn tới từ hôm qua rồi, nghe nói cậu đi học không tới được, cho nên cũng không bảo tôi nói với cậu, kéo chúng tôi tới quán hải sản, gọi hai két bia, kết quả uống say khướt, được mấy phó giám độc khiêng về.

Lâm Quang Đống kể chuyện vui ngày hôm qua, gập ngón tay tính, cười rất vui vẻ:

- Lão Triệu, Vương Thanh, Nhâm Oánh, Vương Phượng đều lục tục tới đủ rồi, hiện giờ ở trong phòng hội nghị khách sạn, đợi ông chủ lớn đi học về thôi.

Các giám đốc trong tay Tô Xán thường ngày mỗi người một nơi, cực kỳ phân tán, chỉ biết trốc một ông chủ nắm sợi xích trong tay, nhưng ai làm việc nấy, không có liên hệ nhiều, tất cả thông qua Vương Thanh, thiên sứ liên lạc của Tô Xán.

Tô Xán đem toàn bộ sự sôi trào ở trường học ném ra đằng sau đầu, toàn lực ứng phó với bữa cơm cùng Chiêm Hóa.

***

Ông già đó là tiến sĩ Nguyễn Thái Tự.