Quý Sửu, Ninh An 1913, Dân quốc năm thứ hai
“Hai ta đã đi đến bước đường không đội trời chung này rồi… Tôi muốn đưa thằng bé đi, anh sẽ giao nó cho tôi chứ, anh sẽ làm vậy chứ?”
“Tôi muốn em đồng ý một việc. Từ nay về sau, chúng ta không còn bất cứ liên quan gì nữa.”
- -----
Năm Nhâm Tý là một năm nghiêng trời lệch đất.
Tiểu ni cô Định Nghi của am Bạch Lộc thường xuyên mang tin tức đến biệt viện: Rằng khởi nghĩa cách mạng đảng lại bạo phát ở đâu, khôi phục ở nơi nào, một vị sĩ quan cao cấp nào đó ở Quảng Châu đã chết nổ trong tay cách mạng đảng…
Cuối tháng đó khi cuộc khởi nghĩa Vũ Xương bùng nổ, Định Nghi đã thông báo một tin tức có sức công phá rất lớn, một lần nữa Viên Thế Khải được triều Thanh đề bạt.
Tiểu ni cô lục căn không tịnh hiển nhiên vô cùng hưng phấn về chuyện này, hào hứng khoe khoang rằng đã nghe được bao nhiêu cao kiến chính trị của mấy người đàn ông trong quán trà dưới núi: “Hiện tại miền Nam cơ hồ toàn bộ làm phản rồi, tất cả tân quân mà triều đình dốc sức bồi dưỡng đều trở thành cách mạng đảng. Chỉ có hoàng đế phương Bắc vẫn còn vững vàng bước chân coi như yên ổn, tuy nhiên sáu trấn tân quân Bắc Dương đều là bộ hạ của Viên Thế Khải, ngoại trừ ông ta thì còn ai chỉ huy được nữa? Nhiếp Chính Vương và thái hậu cũng bị dồn ép không còn cách nào khác. Vốn cách mạng đảng thế như chẻ tre, giờ có thêm một Viên Thế Khải nữa thì đúng là khó nói…”
Phó Lan Quân lẳng lặng nghe không đáp, cô nhớ năm ấy cha nói với mình rằng, ông cảm thấy Viên Thế Khải chính là Ngô Tam Quế đương triều. Cha vẫn luôn coi trọng Viên Thế Khải, mắt nhìn của ông quả không sai, vậy mà Viên Thế Khải cũng có ngày Đông Sơn tái khởi…
Cô lại nhớ tới Cố Linh Dục, Cố Linh Dục là môn sinh Viên thị, việc Viên Thế Khải tái nhậm chức liệu có ảnh hưởng gì đến hắn không?
Từ tin tức của Định Nghi, cô biết mấy ngày nay Cố Linh Dục luôn ở trong nhà dưỡng thương, vết thương của hắn không nguy hiểm đến tính mạng, có phổi thì bị thương nhẹ thôi, cần phải điều dưỡng cẩn thận.
Hồi tưởng lại những gì đã xảy ra ở ngôi miếu đổ nát ngày hôm đó, lòng Phó Lan Quân vẫn sợ hãi không thôi.
Ngày ấy sau khi đưa Cố Linh Dục về Cố gia, ban đầu cô định rời đi, đi thật xa thật xa, đi tới một nơi vô định nào đó dù chẳng có mục đích, đi cho tới lúc hai chân không còn nhấc nổi được nữa thì đứng im chờ chết. Cô cứu kẻ thù giết cha, là đứa con gái bất hiếu với cha, bất trung với tình yêu, hà tất phải tự phỉ nhổ bản thân mà sống tiếp cuộc sống tạm bợ này?
Nhưng khi tới chân núi Phượng Minh, cô nhớ tới đứa nhỏ, vì thế mà ý định muốn chết lập tức tan biến sạch sẽ.
Cô phải sống, vì con của cô, cho dù nó không thể ở bên cạnh cô, cho dù nó không biết mình còn có một người mẹ như vậy. Nếu ngày sau năm tháng đằng đẵng cô chỉ có thể gặp mặt thằng bé một lần duy nhất, thì ấy cũng là miếng mồi để cô tiếp tục bước đi đoạn đường gian nan còn lại này.
Rồi Phó Lan Quân lên núi, Dương thư sinh và Đào Chi giật mình nhìn vết máu loang lổ trên người cô, cô chỉ giải thích qua loa là dưới núi gặp người đánh giặc.
Đứa nhỏ ở cùng cô trên núi chừng nửa tháng sau đó bị Trương thị phái người tới đón xuống núi.
Trên núi chỉ còn lại cô, Đào Chi, cùng với nhóm ni cô cách vách.
Chiến tranh ở khắp nơi vẫn tiếp tục diễn ra không có dấu hiệu ngừng, có sự gia nhập của Viên Thế Khải, hai miền Nam Bắc hình thành cục diện đối đầu giằng co tiêu diệt lẫn nhau.
Nhưng cục diện này tất nhiên sẽ không kéo dài mãi mãi, chẳng bao lâu sau có tin truyền đến, triều đình và quân cách mạng phía Nam nghị hòa, mà đại diện nghị hòa của triều đình chính là Viên Thế Khải.
Một cuộc biến động trên toàn quốc ngược lại giúp cho Viên Thế Khải - người đã rớt đài từ lâu - nay thu về được món hời cực kỳ hậu hĩnh.
Nào ngờ đâu vài ngày sau mọi chuyển xoay chuyển, Tôn Văn đột ngột về nước nhậm chức tổng thống lâm thời của Trung Hoa dân quốc mới thành lập.
Thế cục rối ren ầm ĩ mấy tháng, cuối cùng vào tháng hai và tháng ba năm Dân quốc thứ nhất, tấm màn khép hạ, tháng hai hoàng đế Đại Thanh thoái vị, triều đại nhà Thanh chính thức kết thúc, tháng ba Viên Thế Khải nhậm chức tổng thống Trung Hoa dân quốc lâm thời.
Cuộc cách mạng rầm rộ oanh liệt hoàn toàn chấm dứt dưới vô vàn lợi ích mà Viên Thế Khải đạt được.
Sau khi bụi trần rơi xuống, phần đông nhân dân cả nước rơi vào mờ mịt, Phó Lan Quân cũng có hơi mờ mịt.
Người bán đứng Quang Tự và cách mạng vào năm Mậu Tuất kia chớp mắt đã ngồi lên vị trí lãnh đạo cao nhất của chính phủ cách mạng.
Cách mạng, rốt cuộc là chuyện gì đang xảy ra?
Cô không hiểu.
Rất nhanh sau đó một chuyện khiến cô không hiểu lại xảy ra - Cố Linh Dục nhàn rỗi ở nhà mấy tháng lần nữa được tái bổ nhiệm, danh hiệu mới của hắn là “phó tham lĩnh”. Phùng Vi - người tới truyền tin cho Phó Lan Quân - nói: “Tương đương với quan tòng tam phẩm thời Thanh.”
Nói vậy là hắn đã được thăng quan.
Phó Lan Quân nghĩ mãi cũng chẳng thông, rõ ràng mấy tháng trước cách mạng đảng còn muốn giết hắn, chụp lên đầu hắn tội danh là chó săn phản cách mạng, nói trong tay hắn dính đầy nợ máu của bao nhiêu đồng nghiệp cách mạng, thế thì tại sao qua mấy tháng hắn đã thăng quan rồi?
Phùng Vi cười khổ: “Còn cách nào nữa giờ, hiện giờ Viên Thế Khải cầm quyền, đảng Viên của quá khứ tự nhiên cũng gà chó lên trời.”
Cô ấy vặn vặn góc áo bất lực thì thào: “Cô ở trên núi lâu nên không biết chuyện dưới núi đâu. Giờ đây làm việc trong chính phủ lâm thời có rất nhiều người từng thuộc chính phủ thời Thanh. Chao ôi, hết cách, cả một Trung Quốc to đùng mà chẳng tìm được bao người có văn hóa. Chung quy cũng đâu thể để nông dân mù chữ đi quản lý chính phủ.”
Nói tiếp chuyện này không khỏi khiến người ta tiêu tan nhuệ khí, Phó Lan Quân chuyển đề tài: “Vậy giờ cô làm chức gì trong chính phủ?”
Nét mặt Phùng Vi cứng đời, hồi lâu cô ấy nhẹ nhàng nói: “Tôi không có chức vị, trong ‘Hiến pháp lâm thời’ chưa có lệ phụ nữ được tham gia vào bộ máy hành chính.”
Phó Lan Quân nghi hoặc nhìn cô ấy, trước kia Đoạn Tục nói với cô, rõ ràng anh ta đã nói rằng đợi lúc cách mạng thành công thì mọi người đều sẽ bình đẳng, người nghèo và người giàu được đối xử công bằng, nam nữ ngang hàng, người Trung Quốc và người nước ngoài là như nhau…
Cô từng thấy “Thư gửi nước bạn” của tổng thống Tôn trên một tập báo, bên trong viết rằng: Chấp thuận cho tất cả hiệp ước ký kết của cựu chính phủ nhà Thanh và các quốc gia tiếp tục hữu hiệu. Người Trung Quốc và người ngoại quốc bình đẳng rồi chứ?
Giờ Phùng Vi lại bảo phụ nữ của chính phủ mới không được tham chính.
Tiểu hoàng đế thoái vị vẫn ở lại Tử Cấm Thành và được chính phủ mới cấp dưỡng, lãnh đạo cao nhất của chính phủ mới là đại thần Nội các tổng lý Đại Thanh, trong đây phần lớn là những nhân vật quan trọng của triều Thanh. Đàn ông và phụ nữ vẫn bất bình đẳng, người Trung Quốc và người nước ngoài vẫn bị đối xử chênh lệch.
Phó Lan Quân hoàn toàn mờ mịt.
Phùng Vi cắt ngang dòng suy nghĩ của cô: “Đừng nghĩ mấy cái này nữa, hôm nay tôi tới tìm là do các đồng chí giao phó.”
Các đồng chí? Phó Lan Quân hồi phục tinh thần, Phùng Vi nắm lấy hai tay cô, nét mặt vui mừng: “Nói cho cô một tin tốt, cô không phải ở trên núi giả điên giả khùng nữa!”
Phó Lan Quân ngờ vực, cô ấy phấn khởi nói: “Sau khi cách mạng thắng lợi có đồng chí đưa ra đề nghị, cô là người yêu của liệt sĩ Nam Gia Mộc, cha cô cũng bị triều Thanh hại chết, chính cô cũng từng viện trợ cách mạng, tuy cô không nhập đảng nhưng cũng coi là có công với cách mạng. Chúng tôi chẳng lý gì mà bỏ mặc cô một mình chịu khổ, thế nên đã tìm người đến thương lượng với Cố Linh Dục xin anh ta thả cô, anh ta đồng ý rồi. Cô được tự do, có thể xuống núi làm người tay làm hàm nhai, cô có muốn quay về trường học không?”
Tự do này đến bất ngờ quá, đầu óc Phó Lan Quân trống rỗng, qua lúc lâu cô mới nghẹn ngào nói với Phùng Vi: “Cảm ơn.”
Phó Lan Quân rời núi Phượng Minh vào một buổi chiều đầy nắng.
Cô thu dọn đồ đạc, mở từng ngăn kéo một, bỗng, trong một ngăn kéo phủ đầy bụi, cô tìm thấy một ống sáo.
Nhẹ nhàng cầm ống sáo lên vuốt ve thân trúc trơn nhẵn, khúc sáo trong ký ức trỗi dậy văng vẳng bên tai, Phó Lan Quân ngẩng đầu đưa mắt nhìn ra ngoài cửa sổ, tựa hồ lại được ngắm nhìn chàng thiếu niên tuấn tú đứng phía bên kia song cửa, thoắt cái, trước mắt chỉ còn là khoảng không bất tận, cây mai đã bị xúc đi từ lâu, giàn hồng thế chỗ vẫn chưa đến mùa hoa nở, biệt viện giờ phút này bao trùm trong cái hoang vắng tịch mịch đến sợ.
Cửa mở kêu tiếng “kẽo kẹt”, Phó Lan Quân vội thả ống tiêu vào ngăn kéo rồi đóng lại, Cố Linh Dục mặc trường sam xuất hiện trước mặt cô, trong tay hắn cầm mảnh giấy, không nói gì mà chỉ lẳng lặng bước đến bên cô rồi đặt mảnh giấy lên bàn.
Là thư phóng thê.
Sau đó hắn xoay người đi thẳng, Phó Lan Quân cầm thư phóng thê quay đầu nhìn bóng lưng hắn, dáng hình hắn tan vào ánh nắng chói chang rừng rực, đơn bạc tiêu điều, thoáng như mười năm trước lần đầu tiên cô gặp hắn ở công học Nam Dương.
Từ năm Nhâm Dần đến năm Nhâm Tý, trọn mười năm…
Cô cúi đầu đọc lá thư phóng thê kia.
“Đã không đồng lòng, khó cùng bước tiếp, chẳng bằng hãy mau mau thông báo cho bạn bè gần xa, hai ta chia tay tại đây, từ nay ai đi đường nấy.
Cầu mong sau khi chia xa nương tử hãy chú ý điểm trang mày ngài duyên dáng, giữ gìn dung nhan yểu điệu thướt tha, có thể gả cho người giàu sang phú quý, sắt cầm hòa hợp, trọn đời hạnh phúc.
Phục nguyện ngày sau của nương tử mãi mãi thiên thu vạn tuế.”
Một giọt nước mắt tràn bờ mi, nhòe đi nét mực loang trên mặt giấy.
- -----
Phó Lan Quân trở lại nữ học và làm giáo viên tiếng Anh. Quá nhiều biến cố ập tới, cha mất rồi thì ly hôn, giờ đây cô chẳng còn nơi nào để về nên trước tiên được dàn xếp trú tạm trong phòng nghỉ của trường. Về sau A Bội dọn dẹp chừa ra một gian phòng bảo cô và Đào Chi vào ở.
Kể từ đó cô và A Bội cùng vào cùng ra, cùng đến trường học lại cùng nhau về nhà, cùng chăm sóc cho đứa nhỏ của Dực Chẩn và A Bội.
Nguyệt Nhi đã được sáu tuổi, không như người cha yếu đuối bất lực của mình, đôi chân thằng bé cứng cáp chạy nhanh thoăn thoắt, đứa nhỏ sáu bảy tuổi tính nết nghịch ngợm bướng bỉnh, đảo mắt cái đã chẳng thấy bóng dáng đâu mất.
Phó Lan Quân cực kỳ thương đứa nhỏ này, chẳng bao lâu thằng bé đã quen với cô và gọi cô bằng danh xưng gần gũi trìu mến: Dì Lan.
Tất nhiên A Bội nhìn ra được Phó Lan Quân dồn hết tình cảm của mình dành cho con trai ruột vào đứa nhỏ, cô lặng lẽ hỏi Phó Lan Quân: “Cô không nhớ thằng bé sao?”
Nhớ, sao có thể không nhớ? Phó Lan Quân cười cười: “Nếu không có nó sợ là mấy tháng trước tôi chết rồi. Có điều, e rằng việc duy nhất tôi có thể làm cho nó là để nó không bao giờ biết trên đời này mình còn có một người mẹ như tôi đây.”
Cô không muốn nhiều lời thêm nữa, A Bội chỉ đành buông tiếng thở dài khe khẽ.
Trình Bích Quân vẫn dạy học ở trường, hiện giờ giá trị con người của cô ta có thể coi là nước lên thì thuyền lên, là phu nhân của phó tham lĩnh, anh trai cô ta - Trình Đông Tiệm - làm việc trong chính phủ mới, nhưng ngược lại con người cô ta vẫn bình dị dễ gần như cũ, dành cả ngày chạy tới chạy lui trong trường học, gắn bó thành một khối với nhóm đồng nghiệp.
Đương nhiên, trừ Phó Lan Quân. Mối quan hệ vi diệu giữa phụ nữ với nhau luôn tồn tại nhiều khúc mắc, hai người không ai chủ động nói chuyện.
Tháng thứ hai sau khi Phó Lan Quân trở về trường dạy học, một hôm nọ vào giờ tan học, Cố Linh Dục bất ngờ xuất hiện.
Hắn tới để đón Trình Bích Quân về nhà.
Từ ngày hôm ấy, cứ cách vài ba bữa là hắn sẽ đến trường đón Trình Bích Quân về.
Phó Lan Quân không khỏi chạnh lòng khi nhớ tới những năm tháng ngọt ngào mà họ từng có với nhau, đều đặn mỗi ngày hắn đến đón cô về nhà, mang theo món điểm tâm cô thích ăn nhất, hai người tay trong tay dắt nhau ra về, suốt dọc đường đi chưa bao giờ ngớt tiếng nói đùa ầm ĩ.
Từng ngày từng ngày trôi qua, mỗi lần chứng kiến cảnh Cố Linh Dục và Trình Bích Quân ở bên nhau, cảm giác ngột ngạt nhoi nhói tận sâu trong lòng bị thay thế bởi sự tái tê chết lặng, nỗi nhớ nhung đứa con thơ dại càng lúc càng mãnh liệt hơn bao giờ hết, có nhiều đêm cô nằm mơ thấy đứa nhỏ, lúc tỉnh dậy thì gối đầu đã ướt đẫm.
Thời gian như bóng câu qua thềm, đã hơn một năm, Ninh An không xảy ra việc gì lớn, ngày lại ngày êm đềm mà nhạt nhẽo, chẳng có gì khác biệt so với những năm hòa bình của Đại Thanh trước kia.
Sự kiện nổi bật nhất có lẽ là lão thái thái Cố gia qua đời.
Là dòng họ danh vọng nổi tiếng của thành Ninh An, lẽ dĩ nhiên tang lễ của Cố lão thái thái cũng hết sức long trọng, chấn động toàn thành, cả con đường ngày phát tang chật ních người đứng nhốn nháo nghểnh cổ xem náo nhiệt, Phó Lan Quân lẫn trong đám đông theo dõi đội ngũ đưa tang, Cố Linh Dục là hiếu tôn* đứng ngay hàng đầu tiên, người hắn độc một màu trắng thuần, vẻ mặt thẫn thờ, người ngợm phờ phạc gầy gò y như linh hồn lang thang đầu đường.
*Tự xưng khi tế tổ cho tổ tiên.
Đứa nhỏ còn quá bé nên không thể đi đưa tang, Phó Lan Quân đảo mắt nhìn quanh mấy vòng, cuối cùng lại thất vọng cụp mi.
Một ngày của tháng Năm năm 1913, sau khi Phó Lan Quân đến trường thì phát hiện có vài cành hoa cẩm chướng gấm bày trên mấy bàn làm việc.
Một nữ giáo viên trẻ tuổi cười toe toét: “Hôm nay là Ngày của Mẹ ở phương Tây, tôi đặc biệt hái mấy cánh hoa cẩm chướng gấm này tặng cho các bà mẹ trong trường học.”
Thế rồi nhóm các bà mẹ nhận lấy cành hoa rối rít cảm ơn cô ấy.
Trên bàn Trình Bích Quân cũng có một cành, nhưng bàn Phó Lan Quân lại trống không.
Ngoài A Bội thì cả văn phòng này không ai biết tiểu thiếu gia nhà họ Cố là con của Phó Lan Quân.
Cô đi ra ngoài, lẳng lặng rơi nước mắt trong làn gió xuân se lạnh.
Vài ngày nữa là đến sinh nhật đứa nhỏ rồi.
Nhưng thậm chí tới tên của thằng bé cô còn không biết, nửa tháng trên núi đó mỗi khi Dương thư sinh định nói tên đứa nhỏ ra lại toàn bị cô ngăn cản, cô sợ mình sẽ dính dáng quá nhiều đến nó, vậy nhưng quan hệ mẹ con máu mủ ruột rà đã ăn sâu vào xương tủy vốn dĩ không thể tách rời.
Cô nhớ thằng bé, nhớ đến phát điện.
Ngày thứ tư sau Ngày của Mẹ là sinh nhật đứa nhỏ, cả ngày Phó Lan Quân luôn trong trạng thái mất hồn mất vía, A Bội biết chuyện nên đã đổi lịch dạy với cô và khuyên cô cứ ở văn phòng nghỉ ngơi là được.
Phó Lan Quân ngơ ngác ngồi một mình một cõi gặm nhấm nỗi nhớ con. Thằng bé giờ đã hai tuổi, chẳng biết mặt mũi trông thế nào. Nó giống ai nhỉ? Giống Cố Linh Dục hay giống cô đây? Hoặc là giống cả hai, người làm cha làm mẹ như bọn họ vốn cũng có kha khá nét tương đồng về ngoại hình đấy chứ…
Nghĩ nghĩ rồi lòng sinh khó chịu, Phó Lan Quân bò ra bàn, khóe mắt ứa nước thấm ướt tay áo.
Cửa văn phòng chợt vang lên tiếng cót két, lòng Phó Lan Quân đột nhiên kích động hẳn, cô quay đầu nhìn thì thấy một người phụ nữ trung niên ôm đứa nhỏ bước đến, ánh mắt cô dán chặt vào đứa nhỏ nằm yên trong vòng tay bà ấy, tim gan phế phổi tự dưng có cảm giác khó chịu lạ thường như chuẩn bị trào hết khỏi bụng.
Người phụ nữ kia ngồi xuống bên cạnh cười với cô: “Chào cô giáo. Tôi dẫn thiếu gia nhà chúng tôi tới tìm phu nhân, phu nhân đang lên lớp mất rồi, phiền cô cho chúng tôi ở đây đợi cô ấy một lát.”
Đứa nhỏ đang vùi khuôn mặt bé tí trong lòng người phụ nữ bất chợt quay đầu nhìn Phó Lan Quân cười khanh khách, cô cảm tưởng ngực mình bị đánh mạnh một quyền, là thằng bé! Khuôn mặt quen thuộc này, đích xác là phiên bản nhí của Cố Linh Dục!
Cô lắp bắp trả lời bà ấy: “Ngồi đi, ngồi đi.”
Cô không muốn bỏ lỡ một giây phút nào ngắm nhìn khuôn mặt con, nhìn hoài nhìn mãi như thế như chẳng thấy chán, rồi cô chợt giật mình, bởi chẳng biết nước mắt đã thấm đẫm hai gò má nóng hổi tự bao giờ, vội vội vàng vàng xoay đi chỗ khác lau khô vệt nước lăn dài trên mặt, lúc quay đầu lại thì trên môi đã nở nụ cười lịch sự: “Không biết đứa nhỏ là con của giáo viên nào nhỉ?”
Người phụ nữ trả đáp: “Là con nhà hiệu trưởng đấy, hôm nay tôi đưa đứa nhỏ ra ngoài đi chơi đây đó, vừa khéo dạo đến trường học nên muốn vào xem thử, chẳng gạt gì cô giáo, em gái tôi cũng đang theo học ở đây.”
Đứa nhỏ gặm gặm bàn tay múp míp, đôi đồng tử đen nhánh quan sát Phó Lan Quân, lòng cô tự nhiên nhũn cả ra rối tinh rối mù, cố nén nỗi chua xót lân la hỏi thăm tin tức của đứa nhỏ qua người phụ nữ: “Thằng bé nom yêu quá, chắc ở nhà nuôi kỹ lắm nhỉ?”
Người phụ nữ cười ha hả: “Còn không phải à, trong nhà có mỗi mình nó thôi, là cục cưng cục vàng của cha mẹ nó đấy. Đứa nhỏ này ăn được ngủ được, không kén ăn thứ gì, cô nhìn cái chân cái tay cái mặt ú na ú nần này là biết ngay.”
Đứa nhỏ nhìn Phó Lan Quân cười suốt thôi, cười ngọt như kẹo đường, Phó Lan Quân lấy hết can đảm nói với người phụ nữ: “Tôi có thể ôm thằng bé một lát không?”
Bà ấy cẩn thận đặt đứa nhỏ vào tay cô: “Ấy, coi chừng đó, đúng rồi, cứ ôm như vậy.”
Mùi sữa thơm bùi thoảng quanh mũi, thân thể nhỏ nhắn mềm mại gọn lỏn trong ngực cô, như có luồng điện xẹt nhanh qua người, suýt nữa thì Phó Lan Quân sảy tay đánh rơi đứa nhỏ.
Đứa nhỏ này vừa vào lòng cô đã vung vẩy uốn éo đạp chân đạp tay đủ kiểu, thằng bé nhăm nhăm trèo lên vai cô, Phó Lan Quân không cử động để mặc nó quậy phá. Thằng bé mó chỗ này mó chỗ kia, tay bấu chặt vào vai Phó Lan Quân, rồi đột nhiên cái miệng nhỏ xinh thốt ra một chữ cực kỳ vang dội: “Mẹ!”
(còn tiếp)